Archief voor februari 2016

Het Pedagogisch Collectief Feijenoord is een burgerinitatief gericht op een hecht netwerk van iedereen die zich inzet voor de kinderen en de jongeren op Feijenoord. Een ‘village to raise a child’ in een grootstedelijke omgeving, dat is het perspectief. We werken op Feijenoord al langer aan verbinding tussen iedereen die er toe doet in het leven en de ontwikkeling van de jeugd; met het Pedagogisch Collectief Feijenoord is een vliegende start gemaakt met het versterken en duurzamer maken van deze beweging. Robert Putnam is een van onze inspiratoren: in zijn Our Kids(1) stelt hij dat de jeugd in achterstandswijken gediend is met een gemeenschap waarin het wemelt van de goede mensen van allerlei slag en soort, die met elkaar en klokjerond voor de jeugd een veilige en ontwikkelingsgerichte omgeving creëren. Ook de OECD onderkent steeds meer dat het voorzien in ‘low performers’ een aanpak vergt waarin de hele community betrokken is, zelfs als het gaat om ‘schoolse’ kennis en vaardigheden als taal, rekenen en natuurwetenschap. Micha de Winter is voor ons eveneens een inspiratiebron, daar waar hij spreekt over opvoeden voor een betere samenleving.

Oogmerken van het Pedagogisch Collectief Feijenoord

1. Een collectieve en duurzame inzet voor de jeugd in de overtuiging dat we daardoor van dubbeltjes kwartjes kunnen maken, en dat de Feijenoordse kinderen en jongeren zich op alle aspecten van hun menszijn kunnen ontwikkelen. Het gaat hier om ‘equity’.

2. Dat die inzet er een is van iedereen die ertoe doet in de kwaliteit van leven en de ontwikkeling van de jeugd op Feijenoord: ouders en anderen uit de naaste omgeving, vrijwilligers, professionals uit alle relevante disciplines en pedagogisch ondernemers. Een inclusieve benadering dus waarbij we inzetten op alle dimensies van het leven en de ontwikkeling van de jeugd: sterk ouderschap, vroege jeugdfase, onderwijs, vrijetijdsactiviteiten en een hechte community.

3. Dat het nadrukkelijk gaat om de mensen van de dagelijkse praktijk in de pedagogische en educatieve frontlinie. Alleen op dit niveau is het mogelijk en heeft het ook zin die contraproductieve verkokering in het jeugd- en onderwijsbeleid te doorbreken. Want zij die de hitte van de dag ervaren kunnen het zich niet veroorloven langs elkaar heen te werken, zo blijkt.

4. Dat burgers hier het voortouw nemen. Daarom gaan we met het Pedagogisch Collectief Feijenoord op voor het Rotterdamse Right to Challenge. Zo grijpen we ook enigszins terug naar de begindagen van Feijenoord, toen de sociale, pedagogische en educatieve ontwikkeling van de wijk nog in zijn geheel een zaak van particulier initiatief was.

Het tij keren
Dit burgerinitiatief is ook ingegeven door de zorgen die we hebben over de jeugd op Feijenoord. Want de omstandigheden waarin deze kinderen en jongeren leven en opgroeien zijn al niet florissant en het wordt er niet beter op. Toenemende armoede, bestaansonzekerheid en gammele huisvesting. Een onderwijsstelsel dat voor hen niet werkt. Het ontbreken van inburgeringsbeleid waardoor ouders te weinig stimulans krijgen voor maatschappelijke participatie. Bezuiniging op geld voor onderwijsachterstanden. En we hebben goede redenen tot vrees op kortingen op andere overheidsbudgetten zodat belangrijke disciplines als kinderopvang, sport, amateurkunst, kinderwelzijn, jongerenwerk, jeugdzorg en andere relevante voorzieningen nog verder onder druk staan dan nu al het geval is.

Met het Pedagogisch Collectief Feijenoord willen we dit tij keren; in elk geval door een hechtere samenwerking, want het geheel is meer dan de som der delen. En we willen toe naar een stevige investeringsagenda, want een duurzame inzet voor de jeugd in deze wijk loont in economisch en maatschappelijk opzicht. Zoals de OECD het stelt: equity pays off. Voor zo’n investeringsagenda hopen we met succes een beroep te doen op de overheid, fondsen en andere financiers. Maar het gaat ons ook om een morele opdracht. Zoals Robert Putnam de politieke en maatschappelijke elites voorhoudt: “These poor kids do belong to us en we belong to them. They are our kids”.

Zie voor uitvoeriger informatie het PCFManifest-11

Voetnoten

1. Robert Putnam. Our Kids. Boston, 2015
2. Tienken, Christopher. PISA Problems. Vol. 10, No. 4 Winter 2014 AASA Journal of Scholarship and Practicehttp://christienken.com/wp-content/uploads/2013/01/PISA_ProblemsAASA visit homepage.pdf
3. OECD. Low-Performing Students. Why They Fall Behind and How To Help Them Succeed. Paris 2016http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/education/low-performing-students_9789264250246-en#page14.Winter, Micha de.
4. Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding. Vanachter de voordeur naar democratie en verbinding. Amsterdam 2011

Versterk de verbinding tussen school en thuis, kinderopvang, peuterspeelzaal, maatschappelijke en culturele instellingen, science-centra, musea, bibliotheken, bedrijven en sportverenigingen. Dat is met afstand de beste aanbeveling van het Platform Onderwijs2032 (1). Immers, het pakket aan kennis, vaardigheden en inzichten dat het Platform presenteert is divers en omvangrijk en vele handen maken licht werk. Maar waarom slaat het Platform haar eigen aanbeveling direct al in de wind door een ontwerpcommissie voor te stellen die zich uitsluitend bezighoudt met het curriculum van de school? Het ligt toch veel meer voor de hand eerst te verkennen wat het advies kan betekenen voor iedereen die zich inzet voor het leven, de vorming en ontwikkeling van de jeugd?

Velen hebben een inbreng

Het is een voorrecht en een plicht van iedere generatie na te denken over de vraag wat het zijn kinderen mee wil geven aan kennis, vaardigheden en vorming voor de toekomst. Onderwijs2032 biedt voor zo’n reflectie goede aanknopingspunten en daarom verdient dit advies een veel betere behandeling dan het nu krijgt. Natuurlijk valt te discussiëren over de vraag of het pakket kennis, vaardigheid en inzichten dat het Platform presenteert de goede samenstelling heeft. Maar dat is toch juist heel goed? Laat het dan ook vooral een publiek debat zijn waarin de burger het primaat heeft, want het leven en het toekomstperspectief van de jeugd is een vraag en een opdracht voor ons allen. Dit betekent echter wel dat het vervolgtraject op dit advies bij de onderwijssector wordt weggehaald, want die dreigt daar volledig in het slop te raken. Dit wordt onherroepelijk een vruchteloze en vreugdeloze finale.

Het pakket dat de cie. Schnabel presenteert is breed en divers en voor discussie vatbaar. Zo voel ik me erg ongemakkelijk bij de relativering van de commissie jegens parate kennis, ‘omdat je tegenwoordig zo veel op kunt zoeken. Veel weten heeft veel nut en grote intrinsieke waarde. Bovendien: wie veel weet weet ook beter waar je het zoeken moet. Maar op welk pakket je ook uitkomt, het kan onmogelijk de exclusieve opdracht van de school zijn. Dat hoeft helemaal niet, het is in de praktijk ook niet zo en het is ook nooit zo geweest. Zo was de school in de sociaaldemocratische gemeenschap ingebed in een verheffingsideaal dat alle levensterreinen doortrok en waarin velen een inbreng hadden: ouders, de vakbond, de VARA, AJC, de PvdA, lokaal jeugdwerk, Pierre Janssen, het Nivon en het Vrije Volk. De katholieken en de protestanten kenden een vergelijkbare ‘full service’ benadering. 

De Finnen schrijven de goede leerprestaties van hun kinderen niet exclusief toe aan onderwijs maar aan ‘een samenstel van onderling samenhangende factoren, waarin de eigen interesses en vrijetijdsactiviteiten van leerlingen, de leermogelijkheden die aangeboden wordt op school, steun en betrokkenheid van ouders almede de sociale en culturele leercontext en de context van het onderwijssysteem met elkaar gecombineerd worden” (2).

Robert Putnam bepleit in zijn Our Kids (3) met zoveel woorden dat het in achterstandswijken wemelt van de goede mensen van allerlei slag en soort, die met elkaar en klokjerond voor de jeugd een ontwikkelingsgerichte omgeving creëren. En de gemeente Rotterdam geeft in zijn Beleidskader Jeugd (4) ook blijk van dit inclusieve besef: velen doen ertoe bij de vorming van de jeugdige Rotterdammers. Ouders voorop.

Geen domme dingen doen
Daarom is het vragen om moeilijkheden als je je in dit stadium al op een curriculumdiscussie stort. Het pakket van het Platform vergt immers of hele scherpe keuzen of dat je van alles een beetje doet. Het is de opmaat tot de zoveelste litanie over ‘alles wat er op de school afkomt’. Het leidt onherroepelijk tot teleurstelling en frustratie, het zal de werkdruk niet reduceren en het zal de aantrekkelijkheid van onderwijs niet bevorderen. Het is kluitjesvoetbal, juist waar het advies van Onderwijs2032 kansen biedt voor een broodnodige verbreding van het speelveld.

Gezamenlijke reflectie
Ligt het daarom niet veel meer voor de hand eerst te verkennen hoe het advies van het Platform een gedeelde opdracht kan worden van iedereen die zich engageert met de jeugd? Daarin kunnen allerlei vragen aan de orde komen. Bijvoorbeeld: nu uit onderzoek(5) blijkt dat jongeren hun digitale geletterdheid vooral thuis opdoen, waarom laten we dat daar dan niet? Is persoonlijke en sociale vorming niet bij uitstek een opdracht  voor iedereen die zich inzet voor de jeugd, en is de school daarvoor eigenlijk wel zo’n goede plek? Kunnen we de belangrijke rol van ouders bij taalontwikkeling versterken of dat de rol van de bibliotheek veel prominenter wordt? Zouden we voor de ontwikkeling van artistiek en creatief vermogen niet meer het zwaartepunt kunnen leggen bij de amateurkunst? Zouden we voor gezondheid en bewegen niet een veel groter beroep doen op sportverenigingen? Mindfullness lijkt me voor veel kinderen heel goed, maar is dat afdoende  reden om het in het verplichte curriculum op te nemen? Kunnen we schoolreisjes niet meer overlaten aan jongerenwerkers en natuurvrienden? Moeten we ons al te zeer druk maken over Engels in de vroege jeugd als televisie en games ook al veel doen? Waarom schakelen we bedrijven niet veel meer in als je de jeugd vertrouwd wilt maken met vakmanschap en ambachtelijkheid? Wat als de school zich overwegend concentreert op kennisverwerving, taal, rekenen, geschiedenis, aardrijkskunde en staatsinrichting? Kunnen we bij thema’s als duurzaamheid, burgerschap, emancipatie, overgewicht, radicalisering en cybersecurity niet veel meer gezamenlijk optrekken? En waarom zouden we dat ook niet doen met belangrijke succesvoorwaarden als gedrag en vlijt, sociale vaardigheden, zelfkennis en doorzettingsvermogen? 

 Heel veel tijd en heel veel mensen
In een jaar zit 8760 uur, daarvan zit de jeugd zo’n 1000 uur op school. Er resteert dus een zee van tijd die eveneens ontwikkelingsgericht kan worden ingezet. Tellen we de professionals die zich inzetten voor de jeugd, het leger van vrijwilligers en de ouders bij elkaar op, dan is dat alleen al numeriek een veelvoud van het aantal leraren. Als er dan zoveel tijd is en zo’n enorm pedagogisch en educatief potentieel, waarom beperken we ons bij de vorming van de jeugd dan tot de kantoortijd van de school? Hebben de leraren het nog niet druk genoeg? Hier geldt het devies van Wim Sonneveld: ‘dat moet je zo niet doen, dat moet je een ander laten doen’.

Onderwijs heeft geen keus
Het is van tweeën één. Ofwel onderwijsland blijft de school zien als de exclusieve plek voor leren en ontwikkeling, maar dan moet je ook alle maatschappelijke aanspraken voor je kap nemen, met alle werkdruk van dien. Of scholen en leraren voegen zich in een brede alliantie van ouders, professionals uit alle relevante disciplines en de vele vrijwilligers in een gezamenlijke pedagogische en educatieve opdracht. De school kan hierin zijn eigen rol en afbakenen. Zo wordt de leraar bij uitstek meester in de beperking, in het besef dat hij vele bondgenoten heeft. Goed beschouwd heeft onderwijs geen keus, want alleen met elkaar gaat het lukken onze kinderen op te voeden, te onderwijzen en te vormen tot mensen aan wie we de toekomst van ons land en van de wereld met een gerust hart over kunnen laten.

Denk na en gezamenlijk
Zo’n verkenning vergt de inbreng van deelnemers uit elk relevant domein: zoals ouders, babyzorg, peuterwerk, kinderopvang, onderwijs, sport, cultuur, media, welzijn, jongerenwerk, jeugdhulpverlening, bedrijven en wetenschap. Dan wordt dit traject niet alleen relevant voor OCW maar ook voor de departementen van SZW, EZ en VWS, als opmaat voor nieuw regeringsbeleid op het gebied van jeugd. Laat deze verkenning dan ook geleid worden door een onafhankelijk voorzitter die het geheel overziet. Iets voor Paul Schabel wellicht?

Voetnoten

1. http://onsonderwijs2032.nl/wp-content/uploads/2016/01/Ons-Onderwijs2032-Eindadvies-januari-2016.pdf
2. Pasi Sahlberg.  Finnish Lessons 2013. pag. 181
3. Robert Putnam. Our Kids 2015
4. http://www.rotterdam.nl/Clusters/Maatschappelijke%20ontwikkeling/Document%202015/JenO/RapportBeleidskaderJeugd.pdf
5. https://www.kennisnet.nl/artikel/onderwijs-draagt-nauwelijks-bij-aan-digitale-geletterdheid/