Pedagogisch Engagement

Pedagogisch Engagement

 

Voor iedereen die zich inzet voor de jeugd...                                                                                                                                                                                                                                                                     

Je bent hier: Home / Archief voor archief

Recht op Vorming

By Reageer

Stop met onmiddellijke ingang de smadelijke Veilig Thuis meldingen door scholen.  Geef ruim baan aan thuisonderwijs en aan alternatieve leerroutes voor kinderen en jongeren die vast dreigen te lopen in de het reguliere onderwijs. Regel een wettelijk Recht op Vorming en schaf de huidige leerplichtwet af. Hef de nutteloze financiële schotten op tussen onderwijs en zorg.

Onze motivatie

Verontwaardiging en ergernis. Dat zijn de emoties die ons tot dit pamflet hebben gebracht. Verontwaardiging omdat kinderen en jongeren gedwongen worden op school te zitten terwijl dat voor hen evident plekken zijn waar ze heel slecht in hun vel zitten of zelfs schade oplopen; het is dan ook volledig terecht dat ze dit weigeren. En ook omdat ouders van deze kinderen zo achter de broek worden gezeten dat zelfs uithuisplaatsing tot het standaard handelingsrepertoire van ‘Vellig Thuis’ en de jeugdbescherming is gaan horen. Deze kinderen en hun ouders worden door die klopjachten gemaltraiteerd en er moet dan ook direct een einde aan komen. En het is ergernis over het feit dat deze problematiek al zo lang bestaat en dat het beleid voortdurend in dezelfde cirkeltjes blijft steken. Steeds worden de oplossingen gezocht in het systeem dat de problemen veroorzaakt en het is de hoogste tijd dat te doorbreken.

 Onze dringende aanbevelingen

  1. Een aanbeveling aan iedereen

Verwijder de term thuiszitter uit de beleidsvocabulaire en de volksmond. Immers, als je dit betoog volgt krijg je een situatie waarbij ieder kind en iedere jongere de vorming ontvangt op de manier die bij hem past. En daarin is elk kind en elk traject even waardig. We hebben die stigmatiserende term dus niet meer nodig.

  1. Aan de kinderen en jongeren voor wie het schoolsysteem klaarblijkelijk niet werkt

Willen jullie één ding heel goed onthouden?  Elk van jullie mag er zijn en van elk van jullie is je leven waard om geleefd te worden. Dat je om wat voor reden niet naar school kunt is geen diskwalificatie, maar het stelt jullie en jullie ouders wel voor de opdracht om andere manieren te vinden om de vorming te krijgen die jullie -zoals Erasmus zegt- tot mensen maakt.  Daarom doen we aan jullie de volgende aanbevelingen.

  1. Zoek elkaar op en zorg voor vormen van lotgenotencontact. Daar kunnen jullie ook hulp bij vragen van in principe iedereen die er voor voelt jullie daarin te ondersteunen. Daartoe doen we ook een algemene oproep aan iedereen die om jullie geeft.
  2. Richt een vakbond op. Het LAKS kan jullie daarbij helpen of misschien kunnen jullie je bij het LAKS aansluiten. Of kijk anders ook hier of er andere mensen die jullie daarbij kunnen helpen.
  3. Stuur deze notitie rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar jullie idee iets mee moeten. Dat zijn in elk geval de volksvertegenwoordigers in jullie gemeente en het parlement.

 

  1. Aan de ouders van deze kinderen en jongeren
  2. Richt een vakbond voor ouders op. We denken aan een federatie van alle kleinere ouderorganisaties die de afgelopen jaren ontstaan zijn. In zo’n federatie weten deze organisaties elkaar te vinden op een gezamenlijk verhaal of opdracht maar blijft er ook voldoende ruimte voor eigen profilering. Hoe dan ook: ouders, verenigt u! U bent immers burgers en u heeft dus democratische rechten. Want de staat verdrukt, de wet is logen.
  3. Daar kunt u ook hulp bij vragen van in principe iedereen die er voor voelt u daarin te ondersteunen. Daarom doen we ook een algemene oproep aan iedereen die dat kan en daartoe bereid is.
  4. Stuur deze notitie rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar uw idee iets mee moet. Dat zijn in elk geval de volksvertegenwoordigers in de gemeente en het parlement.

 

  1. Aan de (ex-) leraren van deze kinderen
  2. Het is u klaarblijkelijk niet gelukt om voor deze kinderen de leraar te zijn die u zou willen. Dat is geen schande, want niemand is aan het onmogelijke gehouden. Veel leraren moeten voldoen aan verwachtingen die door anderen gesteld zijn, zonder u te raadplegen over de haalbaarheid ervan. Onze aanbeveling is wel deze kinderen niet uit het oog toe verliezen. Laat af en toe blijken dat u nog steeds belangstelling voor ze hebt en voor hun wederwaardigheden. Ook op die manier kunt u er voor hen zijn.
  3. Stuur deze notitie rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar uw idee iets mee moet. Dat zijn in elk geval de volksvertegenwoordigers in de gemeente en het parlement.

 

  1. Aan de leerplichtambtenaren en de medewerkers van Veilig Thuis
  2. Dit werk zal u niet meevallen. Weet u zeker dat u het goede doet als u kinderen en jongeren dwingt te verblijven op een plek waar ze zich evident niet thuis voelen en die zelf traumatisch kan zijn? En gaat het aan ouders daarom achter de broek te zitten en te dreigen met uithuisplaatsing of andere sancties? Oordeelt u zelf en laat uw professionele en menselijke geweten spreken. U heeft altijd de keus om dit werk te weigeren en zoek daarbij dan ook de steun bij elkaar en bij uw vakbond.
  3. Stuur deze notitie rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar uw idee iets mee moet. Dat zijn in elk geval de volksvertegenwoordigers in de gemeente en het parlement.

 

  1. Aan de lokale volksvertegenwoordigers in de Gemeenteraden
  2. Sommeer de verantwoordelijke wethouders om per direct te stoppen met de klopjachten op de tot-thuiszitter-gemaakten en hun ouders door de leerplicht, Veilig Thuis en de jeugdbescherming.
  3. Steun deze kinderen en jongeren door de verantwoordelijke wethouders aan te sporen hen te ondersteunen met geld uit de WMO en eventuele andere middelen.
  4. Steun deze kinderen en hun ouders ook door er bij uw landelijke collega’s in het parlement op aan te dringen de aanbevelingen die aan hen gericht zijn over te nemen.
  5. Stuur deze notitie ook rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar uw idee iets mee moet.

 

  1. Aan de landelijke volksvertegenwoordigers in het parlement
  2. Sommeer de verantwoordelijke ministers om per direct te stoppen met de klopjachten op de tot-thuiszittende-gemaakten en hun ouders door de leerplicht, Veilig Thuis en de jeugdbescherming.
  3. Sommeer de minister van OCW dat er per 1 januari 2022 een regeling komt die er in voorziet dat de middelen die nu blijven hangen bij het ministerie van OCW, de samenwerkingsverbanden en de scholen ter beschikking komen aan de vorming van de kinderen en jongeren die niet gebruik maken van het reguliere onderwijs, maar van alternatieve trajecten als die van Movisie of van thuisonderwijs. Dit geld moet per 1 januari 2022 gaat rollen. Hoe dit technisch gaat is aan OCW, als het maar effectief is en efficiënt en dat er geen geld aan de strijkstok blijft hangen. Het verdient daarom ook aanbeveling dat OCW daartoe de betreffende ouders raadpleegt en de besturen van de thuiszittersinitiatieven.
  4. Regel dan direct ook dat een evenredig deel van de 8,5 mld. voor het Nationaal Programma Onderwijs voor de vorming van deze kinderen en jongeren beschikbaar komt.
  5. Geef de ministers van OCW en VWS de opdracht te onderzoeken wat de merites zijn voor de vorming van de jeugd van de alternatieve trajecten die het onderwerp zijn van de motie Kwint/Westerveld.
  6. Geef de minister van OCW de opdracht te onderzoeken wat goede manieren zijn om een regulier diploma te krijgen dat toegang geeft tot hetzij vervolgonderwijs dan wel de arbeidsmarkt zonder dat de betreffende jongeren gebruik maken van het reguliere onderwijs.
  7. Trek het initiatiefwetsvoorstel Leerrecht van Paul van Meenen in.
  8. Kom met een initiatiefwetsvoorstel dat de uitwerking is van het wettelijk Recht op Vorming zoals beschreven in bijgaande notitie.
  9. Spoor de ministers van VWS, SZW, V&J, LNV, Defensie en OCW aan dat ze zich allemaal inzetten voor een betere salariëring en arbeidsvoorwaarden van de werkers voor de vorming in de eigen werksoorten. En niet OCW alleen voor de leraren.
  10. Benut de huidige Kabinetsformatie om te komen tot een Ministerie van Vorming voor zowel de jeugd als voor een leven lang leren. Zoals beschreven in par. 7 punt 6 van de notitie.
  11. Stuur deze notitie rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar uw idee iets mee moet.

 

  1. Aan iedereen overigens die geeft om deze kinderen en jongeren en hun ouders
  2. Kijk of u vanuit uw engagement, uw expertise en uw maatschappelijk gezag iets kunt betekenen voor deze kinderen en hun ouders, bijvoorbeeld door het ondersteunen van lotgenotencontact of bij het oprichten van een vakbond voor de kinderen of een federatieve vakbond voor de ouders. En wie weet op andere manieren.
  3. Stuur deze notitie rond aan iedereen voor wie het interessant kan zijn of die er naar uw idee iets mee moet. Dat zijn in elk geval de volksvertegenwoordigers in de gemeente en het parlement.

 

Lex Hupe

Ype Akkerman,

September 2021

 

 

Recht op Vorming

Een Erasmiaans betoog[1] waarin de term ‘thuiszitter’ gehekeld wordt, gewezen wordt op de beperkingen van de school als passende plek voor ieder kind, opgeroepen wordt de klopjachten op thuiszitters en hun ouders per direct stop te zetten en dat het geld dat nu op de plank blijft liggen gaat rollen voor de vorming van  deze kinderen en jongeren. En waarin gepleit wordt voor een wettelijk Recht op Vorming dat de huidige Leerplichtwet vervangt.

  1. Tot-thuiszitter-gemaakten

Je gaat naar school of je bent thuiszitter. Beter kan het stigmatiserende en manipulerende frame rond deze kinderen niet worden beschreven. Het lijkt bijna bedácht door de apparatsjiks van de onderwijssekte die het kennelijk niet kunnen hebben dat er kinderen zijn die niet van de door hen zo gekoesterde scholen gebruik willen of kunnen maken. Manipulatief ook, want ‘zitten’ is niet het onderscheidende kenmerk tussen een kind dat wel naar school gaat en een kind waarbij dat niet het geval is. Zeker, je gaat weliswaar naar school, maar eenmaal daar aangekomen breng je het leeuwendeel van de tijd ook zittend door. En een ‘tot- thuiszitter-gemaakte’ kan een heel actief leven hebben met belangrijke vormende merites, bijvoorbeeld door te sporten, lekker banjeren in de natuur, viool leren spelen of mee te doen in een de ‘thuiszittersinitiatieven’ die in opdracht van VWS door Movisie zijn geïnventariseerd[2]. Het zijn er vele; enkele voorbeelden zijn Walhallab (Zutphen), De Digibende (Amstelveen) en Sparkling Kids Drenthe/Utrecht). En dan nog, wat is er mis met thuis? Thuis ben je waar je je thuis voelt en waar het veiliger is dan op school, zo is de ervaringen van deze kinderen.

Door deze tunnelvisie en dit gebrek aan zelfreflectie faalt de overheid in zijn grondwettelijke opdracht tot aanhoudende zorg voor het onderwijs voor ieder kind. Bovendien bespaart het ministerie van OCW op elk kind dat niet naar school gaat een bedrag van tenminste 6000,- tot mogelijk 15.000, -per jaar en is niet bereid dat geld in te zetten voor het soort voorzieningen dat in het Movisie-rapport beschreven is. Dat is in strijd met artikel 23 van de Grondwet. Tenslotte valt op hoezeer in de decennia van het thuiszittersbeleid de oplossing van het probleem voortdurend gezocht wordt in het systeem dat het probleem produceert en het beleid in dezelfde cirkeltjes ronddraait.

  1. Beperkingen van de school

Tot-thuiszitter-maken is het gevolg van een mismatch tussen het kind en de school. De school schiet op twee manieren tekort, inherent en situationeel.

  1. Inherente tekorten

Het organiseren van onderwijs in een school en in groepen is niet primair op pedagogische of didactische overwegingen gebaseerd maar op financieel-economische. Het is immers goedkoper om per leraar meer kinderen te bedienen dan minder. Dit alles is op zich ook helemaal niet erg: de bomen reiken niet immers tot de hemel en efficiency is een waarde op zich. Maar je mag dan niet op voorhand verwachten dat een school voor elk kind de aangewezen manier is om onderwijs te ontvangen. Dat geldt bijvoorbeeld voor hoogbegaafde kinderen of voor kinderen met een vorm van autisme, groepen waarvan de overheid zegt dat het onderwijs er ‘passend’ voor is. Het is echter niet passend om zulke kinderen naar een school te dwingen, wat in de praktijk van alledag wel de toepassing is van de leerplichtwet.

De functie van de school voor de persoonlijke en sociale vorming van de school verdient ook relativering. Als kinderen vanaf hun 4de tot hun 18e verkeren in een groep met leeftijdsgenoten is dat niet bepaald een natuurlijk stamverband. Natuurlijk heeft de school merites bij het opdoen van persoonlijke vorming en sociale vaardigheden. Maar die zijn eerder het effect van schoolbezoek dan het oogmerk ervan en ze leren het kind vooral zich op school te handhaven. Wat nog niet a priori wil zeggen dat ze daarmee de vaardigheden opdoen die ze in het echte leven nodig hebben. Daarom kan een bijbaan op de markt of bij je vader in de zaak een tijdsbesteding zijn met meer vormende kwaliteit dan een langdurig verblijf in klasverband.

Ook de bijdrage die de school levert aan kansengelijkheid moet worden gerelativeerd. ‘Onderwijs emancipatiemotor’ is een mythe die niet door historische feiten wordt ondersteund, zo leert de geschiedenis van de verheffing[3]. En het is zelfs buitengewoon riskant de school en de leraar verantwoordelijk te houden voor de oplossing van problemen thuis en in de nabije omgeving van kinderen; de ervaringen in de Verenigde Staten spreken boekdelen.[4]

  1. Situationele tekorten

Situationele beperkingen vloeien voort uit de huidige staat van het onderwijs: te grote klassen, een gapend lerarentekort, een burn-outpercentage van 25%, administratieve verplichtingen in combinatie met een hoge prestatiedruk.  Als je dit optelt bij de inherente beperkingen van de school, dan mag duidelijk zijn dat die voor een toenemend aantal kinderen een hele slechte biotoop is en verzuim dan ook volstrekt gerechtvaardigd. Erasmus zegt hierover  “dat we moeten kiezen tussen onderricht thuis of een klasje samen met anderen. Het laatste is een gemakkelijke oplossing en het meest gebruikelijk. Het is namelijk veel eenvoudiger met één boeman een hele klas onder de knoet te houden, dan dat één persoon één leerling opvoedt tot een mens met een open geest”. Nu gaat het niet aan om leraren een boeman te noemen maar als je overspannen voor de klas staat dan doe je de kinderen onvermijdelijk tekort.

Uitval is in deze gevallen juist een teken van gezondheid en de terechte wens tot zelfbescherming tegen trauma’s die kinderen in zulke situaties hun leven lang kunnen achtervolgen. Tegen die achtergrond is het Thuiszitterspact, dat er op gericht is alle kinderen kost wat kost weer op school te krijgen effectief noch verdedigbaar in moreel opzicht. Het is institutioneel onrecht grenzend aan kindermishandeling. Als dan ook nog organisaties als Veilig Thuis eraan te pas komen door ouders van ‘tot-thuiszitters-gemaakten’ achter de broek te zitten en met allerlei disciplinaire maatregelen te dreigen of te komen, dan is het zonneklaar dat de overheid en de instituties hier hun boekje ver te buiten gaan. Het is ‘détournement de pouvoir’, gebruik van je gezag op een manier waarvoor je die niet gekregen hebt. Daarom moeten deze klopjachten op de kinderen en hun ouders per direct stoppen.

Als we uitgaan van wat een kind nodig heeft voor diens leerproces en vorming, dan schiet de school dus in meerdere opzichten tekort. Dat verklaart ook het gebrek aan motivatie dat kinderen hebben voor de school, zoals de Inspectie al sinds jaar een dag constateert. Manifest verzuim is dan waarschijnlijk het topje van de ijsberg. Daaronder zit een grote populatie aan kinderen voor wie de school op z’n best een verplicht nummer is. Innerlijk zijn ze al lang afgehaakt.

  1. Alternatieven op waarde schatten

Willen we dat elk kind het onderwijs krijgt dat passend is, en blijven scholen onderhevig aan de hierboven geschetste beperkingen, dan is er behoefte aan alternatieven. En die zijn er toenemende mate. Klaarblijkelijk heeft het ministerie van VWS het belang ervan beter door dan het ministerie van OCW, want de opdracht aan Movisie voor de eerder beschreven inventarisatie van thuiszittersinitiatieven is van VWS afkomstig. OCW komt maar niet los van zijn schoolgecentreerde preoccupaties, wat bijvoorbeeld ook blijkt uit het onderzoek naar ‘onderwijs op andere locaties dan de school’. Met andere woorden, op school moet het gebeuren en alternatieven worden beoordeeld vanuit het perspectief van de school. Terwijl het toch veel terechter is om te kijken naar wat het een kínd nodig heeft voor diens vorming en leerproces? In feite is het beleid gebaseerd is op de behoeften van de educratie in plaats van die van het kind. Daarom is het een goede zaak dat er een motie van de Kamerleden Kwint en Westerveld is aangenomen, waarin gevraagd om experimenten met thuiszittersinitiatieven[5]. Een kamerbrede motie ook, hetgeen de burger moed geeft.

Maar dan ook boter bij de vis. Dan moet het geld dat nu niet wordt uitgegeven omdat deze kinderen en jongeren geen gebruik maken van het reguliere onderwijs op een andere manier beschikbaar komen voor hun vorming. Bijvoorbeeld via een persoonsgebonden budget, rechtstreeks aan deze thuiszittersinitiatieven of anderszins.  Hoe dan ook, dat geld moet niet blijven hangen bij het Ministerie , scholen of samenwerkingsverbanden. Het moet rollen en wel zo dat er niets aan de strijkstok blijft hangen.

  1. Naar een Recht op Vorming

4.1 Het wat en waarom van vorming

Eerst de term vorming. Daarmee wordt bedoeld de (positieve) resultaten van alle invloeden die het kind ondergaat van de mensen in diens leefomgeving. Het is dus een verzamelbegrip. We sluiten hier aan bij Erasmus al die stelt dat ‘mensen niet worden geboren maar gevormd’. Die vorming is breed en divers want is er op gericht het kind in al zijn mogelijkheden en talenten mens te laten worden. Dat is dus persoonlijk, sociaal, in kennis, taal en rekenen, creatief, artistiek, sportief, fysiek, psychisch, motorisch, praktisch, qua gezondheid, professioneel, in deugd, behulpzaamheid, omgaan met de teleurstellingen en de gebrokenheid des levens, en het vermogen lief te hebben. Kortom, alles wat we onze kinderen toewensen en waarmee we ze graag toerusten. Vorming in deze definitie is dus het resultaat van opvoeden, onderwijzen, beschaven, zorg, hulpverlening, training en instructie; anders gezegd alle activiteit die we met elkaar verrichten om het kind op alle dimensies van diens leven uit de verf te laten komen. En op aldus zo iemand wordt die, om met Erasmus te spreken, “de trots en helpende hand van zijn ouders kan zijn, aan wie ze een groot deel van het beheer van hun bezittingen kunnen overlaten, wiens toewijding een troost en steun zijn zal zijn naarmate de jaren gaan wegen, die een trouwe beschermer zal zijn van de familie, een goede echtgenoot voor zijn vrouw, een moedig en verdienstelijk burger voor zijn land. Laat ik maar zwijgen over het feit dat juist deugdzaamheid en kennis, meer dan wat ook, een mens tot rijkdom, waardigheid, gezag, ja zelfs een goede gezondheid, kortom tot alles wat ouders hun kinderen uit de grond van hun hart toewensen”. Dit wenkende perspectief trekt ons ook weg uit de nogal economistisch rationale achter onderwijs. Het economische belang van vorming is evident maar ingebed in een veel breder vormingsbegrip. En verder heeft deze vorming ook een belangrijke intrinsieke waarde die raakt aan de zin van ons bestaan. Dat is de persoonsvorming die door Erasmus als volgt wordt beschreven: de belangrijkste voorwaarde voor geluk is dat je wilt zijn wat je bent.

 4.2 Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de vorming van hun kind

Uitgangspunten zijn dat de primaire verantwoordelijkheid van ouders voor de vorming van hun kind die gericht is op menswording. En de daarvan afgeleide verantwoordelijkheid van personen en voorzieningen die zorgdragen voor ‘vorming buitenshuis’. Die is er jegens de ouders.

 4.2.2  Vorming thuis

In deze benadering nemen ouders de vorming van hun kind in eerste instantie en zover mogelijk zelf ter hand, door zaken als voorlezen, goede nachtrust, interessante uitjes, spelletjes, museumbezoek, balletje trappen, knuffelen, het bieden van structuur, voorbeeldgedrag, etiquette, leren fietsen en allerlei andere activiteiten met een vormend en educatief karakter. Er zijn ook ouders die  thuisonderwijs geven; die gaan zo ver in hun verantwoordelijkheid dat het kind een diploma verwerft zonder ooit een school van binnen te hebben gezien. Dat moet niet worden ontmoedigd maar juist gewaardeerd! Ook door aan de ouders het geld te geven dat de overheid bespaart doordat niet van het bekostigde onderwijs gebruik maken. Eigenlijk zou thuisonderwijs de norm moeten zijn, maar dan wel in combinatie met een soepel dispensatiebeleid als ouders hun kind toch liever op een school willen hebben.

Iedere ouder doet hier wat redelijkerwijs in zijn vermogen ligt. Uiteraard kunnen naast de ouders ook mensen in de directe informele omgeving van het kind een rol in de vorming spelen. Die komen uit de kring van mensen die bij het kind op kraambezoek komen als het pas geboren is: familie, vrienden, kennissen en buren. Die worden gemakshalve ook tot de thuissituatie gerekend.

Helemaal nieuw is dit idee niet. Zie bijvoorbeeld dit betoog uit 1997 van een tot op heden onbekende. [6]

4.2.3. Vorming buitenshuis

De verantwoordelijkheid voor de vorming van hun kind houdt ook in dat ouders op een verstandige manier voorzieningen en personen voor ‘vorming buitenshuis’ benutten. Iedereen denkt dan meestal aan de school en aan leraren. Maar wie wat breder en inclusiever kijkt ziet ook de vele werkers die zich op vrijwillig of beroepsmatig voor de voor de vorming van de jeugd inzetten via geboortezorg, kinderopvang, speeltuinen en kinderboerderijen, sport, muziek, theater en andere kunstbeoefening, natuur en platteland, gezondheidszorg, kinder-, en jongerenwerk, jeugdzorg, wijkpolitie, geestelijke gemeenschappen, (sociale) media, bibliotheekwezen, reïntegratie, reclassering en leermeesters die de jeugd inwijden in de wereld van arbeid en beroep. Het is aan de ouders om te bepalen in welke mate en op welke manier ze gebruik willen maken van al deze voorzieningen en personen. Zij hebben de regie over de tijdsbesteding van hun kinderen en om er voor te zorgen dat de kwaliteit ervan vormende waarde heeft. Dat kan dus ook betekenen dat ouders slechts van een deel van het aanbod van de school gebruik willen maken.

Dit geheel aan personen en voorzieningen omvat dan ook initiatieven die door Movisie op verzoek van het ministerie van VWS geïnventariseerd zijn. Die maken dus volwaardig deel uit van de pedagogische en educatieve infrastructuur waar de ouders gebruik van kunnen maken. Hetgeen ook betekent dat ouders er direct voor kunnen kiezen en niet pas nadat het kind eerst een lange martelgang in het reguliere onderwijs heeft moeten ondergaan.

4.2.4 De verantwoordelijkheid van voorzieningen en personen voor ‘vorming buitenshuis’

De verantwoordelijk van personen zich inzetten voor de ‘vorming buitenshuis’ is er jegens de ouders en is dus een afgeleide van de primaire verantwoordelijkheid van de laatstgenoemden. Daar doet het feit dat het toezicht op de kwaliteit is belegd bij overheidsinstanties, zoals de Inspecties voor het Onderwijs, de Jeugd of de Gezondheidszorg niets aan af. Die is er immers voor zover burgers, al dan niet met kinderen, dit toelaten, in een proces van democratische afweging en besluitvorming. Daarom is het ook van belang dat burgers zich bemoeien met de toetsingskaders die deze instanties voor hun toezicht vaststellen.  Hier ligt echter wel een probleem, gezien de vergaande verstatelijking van het onderwijs, de jeugdzorg en de gezondheid. Meestal worden de organisaties uit die werksoorten geconsulteerd over dit toetsingskader, wat vergelijkbaar is met het raadplegen van de kalkoen over het kerstmenu.

  1. Diplomering

De school is natuurlijk wel een handige voorziening, want het verwerven van een diploma is inbegrepen. Dat is niet a priori het geval als ouders kiezen voor een andere route. En zolang de arbeidsmarkt, vervolgonderwijs en de samenleving dit vragen mogen we de jeugd een diploma met civiel effect niet onthouden. Het staatsexamen zou hier een mogelijkheid kunnen zijn en wellicht is het dan nodig examentrainingen of intensief diplomagericht onderwijs te volgen. Ook is het denkbaar te werken met ‘elders of anders verworden competenties’ (EVC). Hoe dan ook is het van belang te kijken hoe je vanuit alternatieve trajecten kunt komen tot een diploma met het normale civiel effect, en dat vergt wetenschappelijke reflectie en onderzoek. Sowieso is het goed onderzoek te doen naar de vormende en educatieve merites van de thuiszittersinitiatieven die we nu kennen. Dat kan ook interessante informatie opleveren voor het reguliere onderwijs.

Maar het verwerven van een diploma moet hoe dan ook een recht zijn, als onderdeel van ‘recht op vorming’.

  1. Recht op vorming

Recht op vorming is dan de combinatie van twee dingen:

  1. Het recht op menswording door vorming zoals Erasmus dat stelt, dus dat je op alle aspecten en dimensies van leven uit de verf mag komen
  2. Het recht om een diploma te verwerven met civiel effect.
  3. Dit recht scherpt ook de verhoudingen aan in de governance, in die zin dat ouders de primair verantwoordelijk zin voor de vorming van hun kinderen en dat de verantwoordelijkheid van personen en voorzieningen voor ‘vorming buitenshuis’ daarvan afgeleid is.

 

  1. Implicaties voor geld en organisatie

Uitgangspunt is als volgt. De overheid dient zodanig geld ter beschikking te stellen dat:

  1. Elk kind gratis naar school kan en dat het toegang heeft tot elke andere vormende voorziening (sport, kunsten, scouting etc.). Dat laatste hoeft niet per se gratis maar wel bijvoorbeeld tegen een inkomensafhankelijke contributie[7]. De gemeente is er in de meeste gevallen voor om  te zorgen voor een toereikende financiering voor die voorzieningen.
  2. De alternatieve trajecten zoals Movisie beschrijft worden betaald uit het OCW-geld dat dit ministerie nu bespaart omdat deze kinderen geen regulier onderwijs volgen. Zo nodig aangevuld met WMO-geld, bijvoorbeeld op basis van het ‘mengkraanprincipe’. Wie dan dat geld dan ontvangt is ook kwestie voor nadere verkenning. Het is denkbaar dat dit via een rugzak gaat, maar je zou misschien ook de instelling kunnen bekostigen waar het kind een groot deel van de tijd doorbrengt. Ook is denkbaar dat een landelijk fonds wordt aangelegd waarin OCW zijn deel stort en de gemeenten een WMO-deel. Dat biedt ook de mogelijkheid dat bijvoorbeeld particuliere partijen en fondsen een bijdrage leveren. Hoe dan ook, linksom of rechtsom, die financiering moet wel zo snel mogelijk worden geregeld. Hetzelfde geldt de 8,5 mld. voor het Nationaal Programma Onderwijs. Daarvan moet ook zo snel mogelijk een evenredig deel beschikbaar komen voor de vorming van de tot-thuiszitter-gemaakten.
  3. Elk kind een diploma kan halen met civiel effect, dus voortgezet onderwijs of middelbaar beroepsonderwijs[8]. Dat is een diploma dat uitdrukt waartoe het kind in staat is qua kennis en vaardigheden naar de beste mogelijkheden van het betreffende kind. Dus als een hoogbegaafd kind niet verder komt dan een vmbo-diploma dan is het geen recht gedaan; die verdient een gymnasiumdiploma, zo mogelijk op haar 15de.
  4. Dit Recht op Vorming heeft ook consequenties voor de salariëring en arbeidsvoorwaarden van andere jeugdprofessionals dan leraren. Het kan niet zo zijn dat alleen leraren voortdurend in de picture voor salarisverbetering staan maar dat dit ook geldt voor alle andere jeugdprofessionals. Hier ligt een taak voor de departementen VWS, SZW, V&J, LNV en OCW, die laatste voor zover het jeugdprofessionals betreft uit de wereld van de media, de bibliotheken en de kunsten.
  5. Nog beter is een departementale herindeling die er op gericht is alle voor vorming relevante dienstonderdelen uit die ministeries samen te voegen in één Ministerie van Vorming voor zowel de jeugd als volwassenen. Daarmee wordt vooruitgegrepen naar de situatie tussen 1945 en 1965; het toenmalige departement van OK&W ging in die periode niet alleen over Onderwijs, Kunsten Media en Bibliotheken, maar ook over de Sport en over Vorming Buiten Schoolverband. Zo’n departement gaat werken als sprake is van een sterke en inhoudelijk competente ambtelijke top en een minister die in staat zijn tot het onderling verbinden tussen die werksoorten. We verwachten dat immers ook van de mensen van de dagelijks praktijk. Dat is in het kader van huidige kabinetsformatie per direct en prima te regelen. Wat een momentum voor zo’n mooie kans! Zie pedeng.nl/minjeugd

 

  1. Leerrecht?

Het Recht op Vorming biedt rijkere mogelijkheden dan het leerrecht wat al heel lang onderwerp van discussie is. Nu ligt er een initiatiefwetsvoorstel van Paul van Meenen over leerrecht. Die stelt niet gerust, want het is eerder een nadere specificering van de situaties waarin een kind ontheffing kan krijgen van de schoolplicht, dan een doordachte uitwerking van Recht op Vorming op de wijze die in deze notitie bepleit wordt . Er wordt ook op geen enkele manier verwezen naar de mogelijkheid van alternatieven als een kind die ontheffing krijgt. Dit initiatief-wetsvoorstel is eerder bedacht vanuit het systeem (je gaat naar school, tenzij…) dan vanuit het belang van het kind en de verantwoordelijkheid van de ouders. Het is dan ook eerder contrair aan het belang van tot-thuiszitter-gemaakten dan dat het ze uit de brand helpt. Veel beter is het met een wetsvoorstel te komen dat het hierboven geschetste Recht op Vorming regelt.  

 

  1. Aanbevelingen 

Zie bovenaan deze notitie.

  1. Het laatste woord is aan Erasmus

De vorming van de jeugd is een opdracht voor iedereen. En wat Erasmus betreft ook de belangrijkste, één die het meest genade vindt in Gods ogen. Dat geldt ook voor ongelovigen, zo voegen wij eraan toe. Immers de instandhouding van de soort is het belangrijkste evolutionaire principe en daarom zit het in ons aller DNA om iets voor kinderen te voelen en te betekenen. Daarom kan ook iedereen zich laten inspireren door deze laatste ontroerende aansporing van Erasmus, één die in de taal der liefde geschreven is: “Laten we bedenken hoeveel we van onze kinderen houden, hoe veelzijdig en veeleisend een goede opvoeding is, maar ook hoe schitterend haar resultaat. Vergeet niet hoe vlot kinderen alles opnemen en hoe soepel hun geest is, hoe gemakkelijk ze iets aanleren dat goed is en bij de menselijke natuur past, zeker als vriendelijke, deskundige mensen het spelenderwijs weten aan te brengen”.

 

Lex Hupe

Ype Akkerman,

September 2021

 

 

 

 

 

 

 

 

[1] De citaten van Erasmus in deze notitie komen uit zijn Opvoeding van Kinderen. Er is geen document over opvoeding en vorming dat beter is dan deze brief. Qua inhoud, eloquentie, schrijfstijl en hartelijkheid topt deze brief ze allemaal.

 

[2] https://www.movisie.nl/publicatie/leren-thuiszittersinitiatieven

[3] www.pedeng.nl/verheffing

 

[4] www.pedeng.nl/verheffing

 

[5] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2020Z21724&did=2020D46288

 

[6] https://www.voogdijwet.nl

 

[7] Verder kunnen kinderen ook profiteren van fondsen zoals de stichting Leergeld, het  Jeugdeducatiefonds, het Jeugdcultuurfonds en het Jeugdsportfonds

 

[8] Hoger onderwijs laat ik hier even buiten beschouwing. Dit betoog biedt al complicaties genoeg.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De valse schijn van het NPRZ

By Reageer

Harde kritiek op het Nationaal Programma Rotterdam Zuid

Dankzij 10 jaar NPRZ-beleid is de jeugd op Feijenoord verder van huis dan daarvoor. En er heerst op Rotterdam Zuid een ernstig democratisch tekort. Minister Ollongren, tevens de minister die de burgerdemocratie actief wil bevorderen, zal onaangenaam verrast zijn dat zij zich voor 130 mln. rijksgeld gecompromitteerd heeft met malafide partners die van Zuid een Pyongyang aan de Maas hebben gemaakt. Het is de combinatie van de obsessie van Marco Pastors met schooltijduitbreiding, het onoordeelkundige jeugdbeleid van achtereenvolgende Colleges, de schrale burger- en wijkdemocratie en een gebrekkige alertheid van de Gemeenteraad die uiterst contraproductief hebben uitgepakt voor de vorming van de jeugd op Feijenoord.

Dat is in het kort de boodschap van een uitvoerige recensie van 10 jaar jeugdbeleid van het NPRZ en de gemeente. Hij is geschreven door Ype Akkerman, bewoner van de wijk Feijenoord en volksvertegenwoordiger via de Wijkraad Feijenoord. Aanleiding is ‘Het Verhaal van het NPRZ’, een essay van Willem van Spijker en Pieter Tops, dat een veel te rooskleurig beeld geeft van het NPRZ en blijk geeft van een onverholen bewondering voor Marco Pastors. Wat volkomen onterecht is. Zie www.pedeng.nl/vals

High noon op Feijenoord

Het stuk van Akkerman staat ook in het teken van de schietpartijen op Feijenoord. Die horen ook tot de kwalijke gevolgen van het falende beleid. Criminaliteit gedijt immers bij anonimiteit en de beleidsmakers konden weten hoe belangrijk communityvorming is voor de preventie ervan. Pastors heeft dat van meet af aan maar een linkse hobby gevonden en is tot op heden geobsedeerd door schooltijduitbreiding. Hugo de Jonge heeft in zijn Kendoe-tijd met ferme hand het kind- en jeugdwerk op Feijenoord om zeep gebracht en een veelbelovend proces van samenlevingsopbouw naar de Filistijnen geholpen. Humanitas, de welzijnsaanbieder die hij in huis haalde heeft dat wat er nog van over was helemaal met de grond gelijk gemaakt en wethouder Sven de Langen hield deze daarbij de hand boven het hoofd.  Akkerman heeft in het verleden zowel de wethouders Hugo de Jonge (2 keer!) als Bert Wijbenga aangeboden om samen met de bewoners, de vrijwilligers en de professionals te komen tot een wijkafspraak Jeugd op Feijenoord maar die werden steevast hooghartig afgewezen. Ook bij burgemeester Ahmed Aboutaleb, tevens voorzitter van het NPRZ, kwam hij van een kouwe kermis thuis.

Arrogantie van de Rotterdamse beleidsambtenaren jegens de echte Vip’s

Verder wordt het beleid gekenmerkt door een ernstige miskenning van de werkers van de dagelijkse praktijk, toch de mensen bij uitstek die voor de jeugd het verschil maken. De leraren en de werkers in de wijkteams worden geteisterd door targets en prestatieindicatoren die een ernstige aanslag zijn op hun intrinsieke motivatie en op de kwaliteit van hun werk.  Omdat bovendien de besteding van allerlei geldstromen erg schimmig is komt te veel geld terecht bij personen en organisaties die niet leveren en gaat dat voorbij aan diegenen bij wie dat wel het geval is. En Pastors mag dan eindelijk de waarde van sport en cultuur hebben ontdekt, in de dagprogrammering worden de werkers ervoor met een fooi afgescheept. Geen wonder dat bij veel werkers van de dagelijkse praktijk van het jeugdbeleid sprake is van uitval, burn-out  en personeelstekorten. En een enorme personele discontinuïteit waardoor Feijenoord wel een Afrikaans weeshuis lijkt

Ons kent ons

Minister Ollongren is namens het Kabinet het eerste aanspreekpunt voor het NPRZ maar ook de minister die zich inzet voor meer burgerparticipatie en -initiatief. Die denkt dat het hier met de burgerdemocratie allemaal botertje aan de boom is. Dat wordt ook niet gecorrigeerd door Bert van Delden, haar topambtenaar in het NPRZ, die zich te goed voelt om af en toe eens in de focuswijken te vragen hoe de burgers er zelf over denken. Hij heeft daar geen zin in, zo zegt hij. Ook de auteurs van het essay moeten het ontgelden. Door uitsluitend te praten met mensen van het NPRZ zelf en niet met bewoners, werkers van de dagelijkse praktijk en  volksvertegenwoordigers in de Wijkraden en Gebiedscommissies schetsen zij een veel te rooskleurig beeld. Ze hebben zich door Pastors en de zijnen laten sensibiliseren, waarmee ze zowel de bestuurswetenschap als de democratie een hele slechte dienst bewijzen.

De Stem des Volks

Pastors wordt door Akkerman consequent de Stem des Volks genoemd sinds hij in een talkshow beweerde dat hij  de burgers wel kan raadplegen ‘maar dat daar toch uitkomt dat de aanpak van het NPRZ de beste is’. Dan zijn hem de bewonersprotesten ontgaan van de Tweebosbuurt en ook de twijfels van de ouders bij de hem zo gekoesterde dagprogrammering.  Hij lijkt dan ook eerder op de tamboer maître die parmantig voortstapt terwijl zijn korps inmiddels een zijstraat is ingeslagen en een terrasje heeft opgezocht. Dat in de focuswijken de opkomst bij de landelijke verkiezingen 30% was en het vertrouwen van de Zuiderlingen in de overheid tot beneden het vriespunt gezakt is, interesseert hem klaarblijkelijk niet.

Een bewust gekozen antidemocratische attitude

‘Wij doen niet wat de bewoners willen maar wat ze zouden moeten willen’. Aldus de Stem des Volks onlangs op een landelijke bijeenkomst. Dat burgers niets over het NPRZ te zeggen hebben geeft dus niet alleen blijk van een opzichtig gebrek aan democratisch besef van deze zelfbenoemde volksmenner. Het is een bewuste keus die volledige indruist tegen de belangen van de burgers. Want het gaat toch om de besteding van hun belastinggeld en om hun leven, leren, wonen en werken? Burgers horen dan ook geen object van het NPRZ-beleid te zijn maar opdrachtgever. Dat geldt in het bijzonder voor burgers met kinderen, ook wel ‘ouders’ genoemd. Die hebben immers de primaire verantwoordelijkheid voor de vorming van hun kinderen; dan kan het toch niet zo zijn dat ze totaal niets  in te brengen over het jeugdbeleid en over het personeel en de organisaties die hen bij die verantwoordelijkheid ten dienste staan? Hier op Zuid zijn de ouders op zijn best meewerkend voorwerp maar veel vaker object van de moraliserende en belerende bejegening van de Stem des Volks. 

Focuswijken zijn wegkijkwijken

De term focuswijk veronderstelt dat iedereen binnen het gemeentelijk bestuurs- en beleidsapparaat om de wijk heen gaat staan om er gezamenlijk iets moois te maken. Echter, door de obsessie van de Stem des Volks met schooltijduitbreiding voelen die zich daarop niet aangesproken en behandelen ze de focuswijken niet anders dan andere aandachtswijken in Rotterdam. En nog vaak heel slecht ook. Het beleid is verkokerd omdat iedere wethouder op zijn eigen potje zit en de ene beleidsambtenaar niet weet wat de andere doet. Het grootste verwijt naar de beleidsambtenaren is echter dat zich niet willen verdiepen in het echte leven in de wijken en in de waan verkeren dat zij het allemaal beter weten dan de burgers en de werkers van de dagelijkse praktijk. Het leidt steevast tot beleid dat op zijn best nergens op slaat, vaker bestaand initiatief frustreert of doorkruist  en niet zelden desastreus uitpakt. Ze beseffen ook totaal niet dat ze ten dienste staan van de burgers. Akkerman vergelijkt het Rotterdamse beleidsapparaat met een auto-immuun ziekte waarbij de natuurlijke weerstand zich tegen de eigen weefsels keert. In dit geval de burgers van Zuid en de velen die zich in de praktijk van alledag inzetten voor de vorming van de jeugd. 

Een herontwerp van het jeugdkansenbeleid op Zuid

Akkerman pleit verder voor onbevangen en deugdelijk wetenschappelijk onderzoek naar de performance van het NPRZ op de Pijler School, want dat weigert men stelselmatig. Ook bepleit hij een wijkafspraak Jeugd op Feijenoord en een herontwerp van het NPRZ naar een aanpak waarbij de jeugd op Zuid in alle opzichten uit de verf kan komen. Want het is zoals Erasmus zegt: mensen worden niet geboren maar gevormd. Dat kan op basis van een Jeugdkansenprogramma waarvoor deze bewoner van Feijenoord eerder een voorstel gemaakt heeft. www.pedeng.nl/jkp

 

Breien

By Reageer

Toespraak Ype Akkerman voor de Raadscommissie ZOCS, 4 december 2019

Beste leden van de Raadscommissie ZOCS, beste wethouder de Langen,

Hebben jullie de tijd nog meegemaakt dat er een foutje door de brievenbus deur hing? Die vraag stelde ik pas aan een groep oudere Feijenoorders. Mensen die aan de wederopbouw hebben gewerkt, die de stadsvernieuwing hebben doorstaan en die de pijn voelen van hoe de wereld die zij hebben opgebouwd teloorgegaan is. Er kwam heel wat los op deze vraag. Daaruit bleek dat in de wijk een grote saamhorigheid was, sociale controle ook en denken om elkaar. Een wijk ook waar kinderen kansen kregen in liefde en structuur. En waar sprake was van sociale en pedagogische cohesie. Als een kind van ouder A iets uithaalde dan mocht ouder B daar iets van zeggen zonder dat ze ruzie met elkaar kregen. In beleidstaal heet dat een ‘pedagogische civil society’ en dat is al heel lang ook het oogmerk van het gemeentelijk jeugdbeleid.

Die saamhorigheid en die cohesie zijn niet vanzelf gekomen maar het resultaat van samenlevingsopbouw van decennia en over generaties heen. Het is als breien. Breien is een ontspannen en haast terloopse bezigheid die geduld vraagt maar dan ook geleidelijk aan een mooi resultaat laat zien. Eén recht, één averecht, insteken, doorhalen en af laten gaan. En zo wij bewoners, vrijwilligers, beroepskrachten en sociaal ondernemers op Feijenoord bezig met het breien van een mooie trui.

Maar dan komt de gemeente en die roept: we willen geen gebreide trui! We willen gebreide sokken! En dan komt Hugo de Jonge met Humanitas op de proppen. Met in zijn kielzog één of andere held op sokken die alles wat zorgvuldig was opgebouwd weer afbreekt. En die bovendien de mensen die eraan hebben gewerkt minacht, manipuleert, ja zelfs maltraiteert. Die door wethouder Sven de Langen de hand boven het hoofd gehouden wordt. En die het zo framet alsof bij ons ‘weerstand tegen verandering’ is. Tegen het “rijke gedachtengoed” dat Humanitas voor ons in petto heeft. Maar niets is minder waar. Wij weten op Feijenoord heel goed wat we willen. En we maken daarbij graag gebruik maken van personeel om van Feijenoord een leefbare wijk te maken waar het ook voor de jeugd goed opgroeien is. Personeel dat van ons belastinggeld betaald wordt.

Daarom heeft de Wijkraad Feijenoord het initiatief genomen voor een bewonersonderzoek naar de vraag wat er op Feijenoord op gebeuren om het een wijk te maken waar je je kind graag op laat groeien. Daar zijn studenten van de Hogeschool Rotterdam inmiddels mee bezig. En we willen op basis van dit onderzoek graag komen tot een Wijkdeal Jeugd op Feijenoord. Een set van gezamenlijke afspraken met de gemeente, de bewoners, de Wijkraad en de wijkpartners die gericht is op een samenleving waarin de jeugd veilig en kansrijk opgroeit, in een langzaam maar zeker proces. Wij deden daarbij een beroep op wethouder Wijbenga omdat hij op Feijenoord was naar aanleiding van de drie schietpartijen in de Oranjeboomstraat. En omdat hij ook zag dat hier een relatie ligt met het pedagogisch klimaat. Maar toen zei hij: nee.

Wij dachten, Wijbenga, wat krijgen we nou? Je bent wethouder handhaving, buitenruimte, integratie en samenleving. Welnu, op Feijenoord is jeugdcriminaliteit schering en inslag, op straat is het een gribus en de wijk segregeert. En dan wil je niet meewerken aan een door de mensen op Feijenoord gedragen proces dat gericht is op een samenleving waar kinderen veilig en kansrijk op kunnen groeien? Is Feijenoord bovendien niet een focuswijk in het kader van het NPRZ? Waarom ben je dan niet juist heel coöperatief?

Ik heb drie voorstellen:

  1. Zet de Projectleider Welzijn van Humanitas op non-actief, hangende een onderzoek naar zijn antecedenten en zijn functioneren. Wat een verademing zou dat zijn, niet in de laatste plaats voor hemzelf.
  2. Spoort u wethouder Wijbenga aan op zijn weigering terug te komen en alsnog wel te participeren in de Wijkdeal en in de ontwikkeling die we met die Wijkdeal willen bevorderen.
  3. Aan beide wethouders de oproep: Staak toch je verzet. Vertrouw je toe aan de Feijenoorders en geef je over aan de beweging die zij willen maken. Zeg ook tegen je beleidsambtenaren dat ze hun weerstand tegen het goede opgeven, dat ze de strijdbijl begraven en dat ze gewoon lekker met ons mee doen. Het zal een zegen zijn voor de publieke zaak en een boost voor hun beroepstrots.

Dank voor jullie aandacht.

Ype Akkerman, 4 december 2019

 

8,5 mld. NPO. Een kans op kansen!

By Reageer

De 8,5 mld. NPO geld is geen probleem maar een kans. Een kans voor elk kind om de brede vorming te krijgen die wij het gunnen, in alle 140 aandachtswijken van Nederland. Want met dit geld kan een eerste 2 à 3 jarige impuls worden gegeven aan een structureel Jeugdkansenprogramma met een duurzaam effect op meer kansengelijkheid. Eén ook die zo naar meer smaakt dat een nieuwe Regering en de gemeenten wel móeten investeren in zo’n structurele aanpak. Maar dan moeten de gemeenten hier hun kansen wel grijpen en dat kan vandaag nog. Het is niet moeilijk, zo leert de ervaring. Het is een kwestie van willen en twee heel eenvoudige maatregelen nemen. Die staan in paragraaf 4.

Het voorstel is in vieren.

1. Hevel de helft van het NPO-bedrag over naar andere jeugddisciplines. 

Dat de 8,5 mld. voor het NPO tot problemen leidt kon je van tevoren voorspellen. Daarom heb ik op 25 mei het voorstel gedaan aan de Tweede Kamer en de relevante bewindslieden om de helft van dit bedrag over te hevelen naar andere jeugddisciplines. Vergeefs uiteraard maar daar zal men op terug moeten komen. De komende Algemene Politieke Beschouwingen bieden daarvoor de eerstvolgende mogelijkheid.

Voordelen van deze overheveling zijn:

  1. Voorkomen dat het geld wordt uitgegeven omdat het er nu eenmaal is, dat het weglekt naar bestemmingen waarvoor het niet bedoeld is of dat het opgepot wordt bij de schoolbesturen. Wat hele slechte bestedingen zijn van belastinggeld.
  2. Het geld komt ook ten goede aan de bondgenoten van de leraren in alle andere leefdomeinen en disciplines: dat is belangrijk en terecht omdat ook zij hun inbreng hebben in de brede vorming van de jeugd.
  3. Het geld kan tevens worden ingezet voor de ontwikkeling van aandachtswijken tot hechte pedagogische (wijk)gemeenschappen of ‘villages tot raise a child’.
  4. Het biedt de impuls en de opmaat voor een structureel Jeugdkansenprogramma.

Zie voor een uitgebreidere onderbouwing en uitwerking van deze overheveling: www.pedeng.nl/hevel

2. Gebruik het als impuls voor een structureel Jeugdkansenprogramma 

Dit Jeugdkansenprogramma berust op vier pijlers:
1. Een toereikend en stabiel inkomen in de gezinnen
2. Goede en betaalbare (sociale) huisvesting
3. Voldoende en goed personeel in alle jeugddisciplines, vanaf de geboortezorg tot en met werkervaring in bedrijven
4. Hechte pedagogische wijkgemeenschappen (villages tot raise a child)

Het geheel van de NPO-middelen, herverdeeld als hierboven voorgesteld, is bedoeld voor de pijlers 3 en 4. Overigens heeft ook VWS middelen beschikbaar gesteld voor de jeugd na corona. Die worden gepoold met de herverdeelde NPO-middelen.

Voor een uitvoeriger beschrijving en onderbouwing van dit Jeugdkansenprogramma, zie www.pedeng.nl/jkp

3. Begin per direct met de samenlevingsopbouw naar hechte pedagogische (wijk)gemeenschappen

De eerste drie pijlers van het Jeugdkansenprogramma duren even en er gaat lang werk in zitten; ze vergen voorbereiding, overleg, wetgeving en een langdurig implementatietraject.

Dat is niet het geval bij pijler 4, hechte pedagogische wijkgemeenschappen. Daar kan elke gemeente vandaag nog mee beginnen. De voordelen van zo’n wijkgemeenschap zijn groot:

  1. De geduldige en gestage samenlevingsopbouw die het vergt is niet duur en heeft een groot inverdieneffect.
  2. Het doorbreken van segregatie naar migratie-achtergrond, tussen arm en rijk en tussen praktisch en theoretisch opgeleid.
  3. Jeugdproblematiek ontstaat minder of wordt eerder afgevangen voordat het uit de hand loopt.
  4. In zo’n gemeenschap werkt iedereen samen aan de brede vorming van de jeugd. Daardoor kan de school meester in de beperking te zijn door zich vooral toe te leggen op die zaken waarvoor het onderwijs garant moet staan: talen, rekenen en kennis op vele terreinen, en dat alles op het hoogst mogelijke niveau.
  5. Het doorbreekt de verkokering in het jeugd- en onderwijsbeleid daar wat het ertoe doet. Namelijk op het niveau van de dagelijkse praktijk; daar wordt immers voor de jeugd het verschil gemaakt.
  6. Het verzacht de problematiek van de personeelstekorten in belangrijke sectoren als onderwijs, kinderopvang en jeugdzorg. Hand in hand bereik je immers meer dan wanneer iedereen zijn eigen spel speelt. Dit laat onverlet dat die tekorten wel moeten worden aangepakt (zie pijler 3 Jeugdkansenprogramma)
  7. Het samenwerken van ouders, vrijwilligers en professionals in zo’n gemeenschap en de resultaten die zo worden geboekt zijn motiverend en versterken de beroepstrots van de werkers van de dagelijkse praktijk. Dat maakt zo’n gemeenschap ook als arbeidsomgeving aantrekkelijk; het is een begeerlijke plek voor  iedereen die zich voor de jeugd inzet. Dan willen veel meer mensen dan nu het geval is er ook werken en dat draagt bij aan het inlopen van de personeelstekorten die zich vooral in de 140 aandachtswijken het scherpst voordoen.

 

4. Hoe maak je een begin met deze samenlevingsopbouw?

Elke gemeente volgt hier simultaan twee adviezen op:

1. Organiseer per wijk een pedagogische wijkconferentie waarin ouders, vrijwilligers en professionals uit alle relevante leefdomeinen en disciplines bij elkaar komen voor (nadere) kennismaking, om te ontdekken wat ze aan elkaar kunnen hebben en om gezamenlijk initiatieven af te spreken die betrekking hebben op de brede vorming van de jeugd in de wijk.

2. Stel een ‘wijkburgemeester’ aan, dit wil zeggen een competente ambtenaar die de vrijheid heeft en het gezag om naar bevind van zaken te handelen gericht op de ontwikkeling van de wijkgemeenschap. De uitkomsten van de wijkconferentie bieden voor diens werk de eerste aangrijpingspunten.

Waarom zijn dit goede adviezen? Een casus uit de praktijk.

Dit waren ca. 10 jaar geleden de twee aanbevelingen van de Veldacademie van Henk Oosterling aan de Deelgemeente Feijenoord. Nu had ik zelf een bewonersorganisatie opgericht die als eerste wapenfeit zo’n wijkconferentie organiseerde. De deelgemeente stelde een regisseur aan, naderhand een hele competente opbouwwerker en ikzelf heb als bewoner ook verbindende activiteiten en ontmoetingen georganiseerd. Deze ontwikkeling mondde uit in het zgn. PCF-manifest dat ook een pedagogisch wijkprogramma bevat. Zie www.pedeng.nl/pcf en daarbinnen het manifest van het Pedagogisch Collectief Feijenoord.

http://www.pedeng.nl/wp-content/uploads/2016/02/PCFManifest-11.pdf

Dit veelbelovende proces van ca. 3 jaar is door voormalig CDA-wethouder Hugo de Jonge niet gesteund en naderhand zelfs om zeep geholpen. Dit door middel  van drie aanbestedingsrondes welzijn waarbij alle kind- en jongerenwerk uit de wijk verdwenen is en de samenlevingsopbouw gestaakt. Zijn -eveneens van het CDA afkomstige- opvolger Sven de Langen heeft het nog erger gemaakt door een welzijnscowboy genaamd Humanitas de hand boven het hoofd te houden, die wat er nog aan samenlevingsopbouw restte helemaal de vernieling in hielp. Dit laat onverlet dat zo’n ontwikkeling nog steeds mogelijk is. Niet alleen op Feijenoord maar in alle 140 Nederlandse aandachtswijken. Dat veronderstelt dan wel betere wethouders dan de bovengenoemde twee maar dat kan onmogelijk een probleem zijn.

Zie voor een beknopt relaas www.pedeng.nl/dreams

 

 

 

Feijenoorders onwel van Rotterdams welzijnsbeleid

By Reageer

Op woensdag 23 juni deed ik deze toespraak in de Raadscommissie Zorg, Onderwijs, Cultuur en Zorg. Dit naar aanleiding van de aanbestedingsprocedure welzijn Feijenoord. Het bevalt een pleidooi om de procedure stop te zetten zodat het ontwerp en het programma van eisen onderwerpen worden van de werkwijze zoals B&W Rotterdam zich dat voorstelt in het kader van Wijk aan Zet: nl. een groep van burgers en ambtenaren die samenwerken om voor een beleidsonderwerp de beste oplossing te vinden. Daarom is een motie van die strekking bijgevoegd. 

Ik hou van mijn Feijenoordse medeburgers. En de mensen die zich hier voor de jeugd inzetten hebben mijn  hart gestolen. Wie aan hen komt die komt aan mij. Vandaar de emotie in deze toespraak. 

 

ZOCS-vergadering 23 juni 2021, inbreng Ype Akkerman.

Beste Raadsleden, wethouder,

Ik heb jullie gisteren een concept-motie toegestuurd. Morgen is de Raad in de gelegenheid er over te stemmen. Ik ga de argumenten voor deze motie niet herhalen, maar met elkaar bieden ze heel veel redenen om als bewoners van Feijenoord volstrekt niet te vertrouwen op de goede afloop van het aanbestedingsproces Welzijn Feijenoord. Het is toch ook compleet van de pot gerukt, zeg! Het gaat om ons welzijn en we betalen er ook nog voor. En we hebben er niks over te zeggen! Wie denken die ambtenaren wel dat zij zijn? Wie denkt de wethouder wel wie die is! Ter verdediging stuurt hij ook nog een brief van 17 kantjes waarin hij jullie medeplichtig maakt voor zijn vergrijpen.

Hebben we als volksvertegenwoordigers niet allemaal last van dit dictatoriale College en dit doofblinde beleidsapparaat? Daarom heb ik bij Wijk aan Zet ook gezegd dat er van de ‘wijkdemocratie nieuwe stijl’ niets terecht komt. Tenzij er een ingrijpende verandering in de attitude van het College en van dit beleidsapparaat gaat plaatsvinden. En jullie hebben daarvoor de sleutel. Jullie zijn hier toch de baas? www.pedeng.nl/gericht

Want de kwestie Welzijn Feijenoord staat voor een breder vraagstuk. Namelijk de vraag of het zin heeft dat burgers zich bemoeien met de politieke besluitvorming. Elke keer als het College of de ambtenaren een voorstel vanuit de bewoners afwijzen, en jullie laten dat gebeuren, dan krijgen die burgers een knauw. En dat is schering en inslag. Daarom hoor je heel veel mensen niet meer. Dan komt niet omdat ze het met het beleid eens zijn. Nee, ze geloven het wel. 

Nu hoor ik tot het soort burgers dat ze op Zuid graag wil hebben. Ik heb ergens voor doorgeleerd, heb een 30 jaar lange staat van dienst als beleidsadviseur bij de overheid en ik geef blijk van betrokkenheid bij mijn wijk Feijenoord. Maar ook mijn soort wordt geacht naar de pijpen van het College en het beleidsapparaat te dansen, alleen dan iets eleganter. Ik ben nu lid van de Wijkraad Feijenoord en ik heb me de afgelopen tijd uitgesloofd om dit welzijnsbeleid te beïnvloeden en ook dat van Wijk aan Zet. Maar als ik voortdurend bot vang, dan vind ik het ook best en dan zit ik het laatste jaar van de Wijkraad wel uit.

Beste Raadsleden

Ik heb bij Wijk aan Zet voorgesteld de ‘1000 op Zuid’ bijeenkomst te herhalen. Zodat de stem van de Zuiderlingen weer eens gehoord wordt. Dit is ook van belang met het oog op de Gemeenteraadsverkiezingen. Jullie kunnen de Zuiderlingen vertellen wat jullie met hen voor hebben. Maar die zijn niet op hun achterhoofd gevallen. Ze zullen jullie vragen wat jullie in deze collegeperiode voor hén hebben betekend. Wat hebben jullie gedaan om de bewoners van Zuid te beschermen tegen de dictatuur van dit College en zijn beleidsapparaat? Wat is dan jullie verhaal? 

Bij elk voorstel staan jullie dus voor de keus of je de burgers van Zuid wilt teleurstellen of bemoedigen. Maar dat geldt bij dit voorstel in het bijzonder, want dit gaat over welzijn. Welzijn wordt bepaald door de ervaring dat je grip hebt op je eigen leven en dat je maatschappelijke inbreng wordt gewaardeerd. Maar veel mensen zijn ónwel geworden door de botte en onverschillige manier waarop ze door het College en het beleidsapparaat zijn bejegend. Ze zijn murw, cynisch, getraumatiseerd zelfs. Neem Tweebos. Niet alleen huizen worden gesloopt maar ook de zielen van de mensen die er wonen. En zo hebben de Feijenoorders ook het welzijnsbeleid ervaren. Bewoners zijn geschoffeerd. Werkers van de dagelijkse praktijk zijn gemaltraiteerd. Het is de banaliteit van het kwaad, dat aangericht wordt door een collectief van mensen die geen flauw benul hebben van wat ze de mensen in de wijken aandoen. Daarom is het ook zo belangrijk dat de beleidsambtenaren in de wijken werken. Maar ze verdommen het en daarom hebben jullie zo’n werkdruk.

De vraag is dus: wil je een Pyongyang aan de Maas met een dociele bevolking die het allemaal wel gelooft? Of wil je actieve burgers die hun stem laten horen om hun leven te verbeteren en die Rotterdam tot een levendige democratische stad maken?  

Zeg je ja tegen het leven? Zeg dan ook ja tegen deze motie!

Dank voor jullie aandacht.

 

 

Concept Motie Stopzetten Aanbesteding Welzijn Feijenoord

 

De Gemeenteraad van Rotterdam

 

Overwegende dat: 

  • Welzijn er is voor de burgers.
  • Wethouder Sven de Langen de Wijkraden Feijenoord, laat staan de burgers van het gebied Feijenoord niet geraadpleegd heeft over het ontwerp en de procedure van de openbare aanbesteding welzijn.
  • Dat de Wijkraden Feijenoord geen stem hebben in de aanbestedingsbeslissing en in de sturing van de welzijnsorganisatie. 
  • Dat dit gezien het debacle die het gevolg is van de drie eerdere aanbestedingsrondes welzijn een ernstige omissie is.
  • Dat er bovendien gerede twijfel bestaat over de vraag of deze procedure in overeenstemming is met de wettelijk spelregels die openbaarheid voorschrijven en een gelijk speelveld, en dat daarom de ACM gevraagd is dit te toetsen.
  • Dat het College in Wijk aan Zet de hand in eigen boezem steekt over de mate waarin hij de wijkdemocratie kansen biedt en daarom voorstellen gedaan heeft voor de verbetering ervan.

Draagt de wethouder op: 

  • De aanbesteding per onmiddellijke ingang stop te zetten en te hervatten na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022
  • De Wijkraden Feijenoord en de bewoners in de tussenliggende periode in de gelegenheid te stellen zich uit te spreken over het ontwerp en de procedure van de aanbesteding welzijn.  
  • De bevindingen van de ACM in te wachten. 
  • Op basis daarvan het ontwerp en de procedure te herzien en opnieuw voor te leggen aan de Gemeenteraad in de nieuwe samenstelling.

 En gaat over tot de orde van de dag 

 

Feijenoorders pikken Sven de Langen niet langer

By Reageer

Oproep

Willen jullie deze petitie tekenen? En vervolgens breed verspreiden via al jullie kanalen? Deze oproep geldt ook voor al diegenen die niet op Feijenoord of in Rotterdam wonen. Want de Feijenoorders kunnen de steun van iedereen goed gebruiken!

https://welzijnfeijenoord.petities.nl

Toelichting

Schort de procedure voor de aanbesteding van het welzijn Feijenoord tot nader order op
Dat vindt een aantal bewoners van Feijenoord. Ze hebben de Gemeenteraad dringend verzocht de wethouder hiertoe opdracht te geven, zo nodig bij motie. Deze pauze kan worden benut om de Wijkraden Feijenoord en de bewoners alsnog te raadplegen over de aanbesteding zodat het ontwerp en het programma van eisen ervan kan worden bijgesteld. Dan kunnen daarin ook de bevindingen van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) worden meegenomen.

Een hardleerse wethouder
Deze bewoners zijn het zat. Want voormalig wethouder Hugo de Jonge heeft in drie aanbestedingsrondes de complete infrastructuur van het welzijnswerk om zeep geholpen en vervangen door een organisatie die de welzijnsopdracht niet waard is. En zijn opvolger Sven de Langen heeft nauwelijks iets gedaan om het puin te ruimen. Deze drie aanbestedingsrondes zijn volledig buiten de bewoners van Feijenoord omgegaan en dat is nu ook weer het geval. Drie keer is scheepsrecht zou je zeggen, maar de wethouder is kennelijk even vergeten dat Rotterdam een havenstad is. Zeker na het debacle met de laatste aanbesteding had Sven de Langen beter moeten weten. Toen kregen de Feijenoorders Humanitas op hun dak, die met zijn hooghartige en eigengereide optreden de Feijenoorders schoffeerde, wat felle debatten heeft opgeleverd in de Gemeenteraad. Dat Sven de Langen bij deze aanbesteding de bewoners weer buitenspel plaatst geeft blijk van de hardleersheid van deze bestuurder.

‘Closed shop’
Deze Feijenoorders vinden verder dat de wethouder de hand licht met de spelregels van openbare aanbesteding en vrije mededinging. De procedure is slechts bekend gemaakt onder ingewijden en kleine aanbieders maken geen enkele kans. Daarom is een klacht ingediend bij de Autoriteit Consument Markt (ACM), de voormalige Nederlandse Mededingingsautoriteit. De ACM is ook gevraagd de wethouder aan te sporen de procedure op te schorten. De reactie van de ACM wordt afgewacht en de wethouder doet er maar beter aan dat ook te doen.

Stiekem gedrag
De Wijkraden van het gebied Feijenoord en bewoner Ype Akkerman hebben verschillende keren berichten gestuurd waarin ze Sven de Langen advies, vermaningen en waarschuwingen hebben gegeven. Allemaal vergeefs want er kwam geen reactie. Ze moesten er zelfs bij toeval achter komen dat de procedure al gestart was. De wethouder heeft verzuimd dat per omgaande te melden, wat je gerust achterbaks zou kunnen noemen. Speculeerde hij erop dat de bewoners pas na het verstrijken van de deadline van 24 juni door zouden krijgen dat deze procedure liep? En dat hij dan altijd nog zijn ‘welgemeende excuses’ kon aanbieden? En dan toezeggen dat dit nooit meer gaat voorkomen omdat het nieuwe College de wijkdemocratie beter vorm gaat geven?

Hoezo wijkdemocratie?
Ook meent de wethouder dat de bewoners niet hoeven te worden geraadpleegd omdat dit al meegenomen is in de consultaties over de beleidsnota Hel de Stad. Het is echter niet aan de wethouder maar aan de bewoners om dat uit te maken. Was het vertrouwen in de wethouder al niet groot, door dit gedrag is dat gezakt naar het vriespunt. Hoe dan ook, het gaat volstrekt niet aan de Feijenoorders zo denigrerend te bejegenen. Want is welzijn niet voor hén bedoeld? Het gedrag van deze wethouder van de tweede stad van Nederland is volstrekt ondemocratisch; het is hier immers niet Pyongyang aan de Maas.

 

Rotterdam burgergericht of Rotterdams burgergericht?

By 2 Reacties

Met het oog op een steviger wijk- en burgerdemocratie heeft de Rotterdamse Gemeenteraad op 17 juni 2021 het beleidsvoorstel Wijk aan Zet aangenomen. Het besluit houdt in dat er over de hele stad 39 wijkraden komen. En een nieuwe werkwijze die geïnspireerd is op de stadsvernieuwing in de 70er jaren, waarbij het huisvestingsbeleid een gezamenlijke aanpak was van bewoners, ambtenaren en experts. Dit model wordt dan verbreed naar andere beleidsterrreinen. Het is aan het volgende College dit besluit uit te voeren. Onderstaande voorstellen heb ik op donderdag 3 juni 2021 voorgelegd aan de Gemeenteraad. 

Maar eerder al, op 14 april heb ik ze voorgelegd aan het College. Daarop kwam op 11 juni een ambtelijke (!) reactie die zo slap was en zo tegengesteld aan het slagvaardige imago van de gemeente Rotterdam dat ik hem hier maar niet publiceer. Wel heb ik het stuk met dit commentaar aan de Gemeenteraad gestuurd, compleet met motie die men zo over had kunnen nemen. Vergeefs. Veel wijst erop dat de Gemeenteraad, die toch de baas is in Rotterdam, zich heeft laten sensibiliseren. En wel door de beleidsambtenaren. Want díe regeren de tweede stad van Nederland.

Windy City. 

 

Beste raadsleden, burgemeester en wethouders,

Het huidige stelsel van de wijkraden is indertijd gewoon gedropt in de wijken. Dat wij nu inspraak hebben in het nieuwe stelsel is winst en dat waardeer ik.

Echter, ik heb geen enkele fiducie in de slaagkans van dit plan. En dat zit ‘m vast op het Rotterdamse beleidsapparaat. Dat zijn alle ambtenaren die op centrale locaties in de stad resideren en die de beleidsvoorstellen maken. Ze hebben geen idee van de werkelijkheid in de wijken. Daardoor komen ze vaak met beleid dat rampzalig uitpakt.

Want neem het Timmerhuis, waar maatschappelijke ontwikkeling zit. Die maakte voor Hugo de Jonge een prachtige nota over het jeugdbeleid. En diezelfde organisatie lukt het om in drie aanbestedingsrondes welzijn alle jeugdwerk op Feijenoord op te doeken, en alle samenlevingsopbouw ongedaan te maken. Ze timmeren er op los, daar in het Timmerhuis, maar ze timmeren niet aan de weg.

Dan Stadsontwikkeling. Die kunnen vanaf het gebouw van Rem Koolhaas met het blote oog zien hoe de Tweebosbuurt wordt gesloopt. Wat doet dat deze ambtenaren? Het zullen ongetwijfeld aardige mensen zijn. Maar als collectief maken ze beleid dat funest uitpakt voor de Tweebossers. Ik denk dan aan de uitspraak van Hannah Arendt naar aanleiding van het proces tegen Adolf Eichman: het is de banaliteit van het kwaad.

Dames en heren,
Het gaat ‘m met de ‘wijkdemocratie nieuwe stijl’ niet worden als de cultuur en de attitude van het beleidsapparaat niet grondig verandert. Daarom bepleit ik een ‘sensibiliseringsoffensief’. In Den Haag is het zo dat de macht de tegenmacht sensibiliseert. Is het dan niet mooi als het in Rotterdam andersom is?

De volgende 6 voorstellen creëren samen de mentale voedingsbodem die nodig is om de nieuwe werkwijze wel te laten slagen. Bovendien zal de werkdruk van Raadsleden erdoor verlicht worden, waardoor ze beter in staat zijn om hun taken te vervullen.

Nummer 1. In het plan staat dat de Rotterdamse bestuurders van het volgende College wijken gaan adopteren. Dat is een hele goede zaak. Daarom stel ik voor dat het huidige College er zelf vast mee begint. Dat kan per direct en het is een voorbeeld voor de ambtenaren.

Nummer 2. De ambtelijke top houdt voortaan zijn wekelijkse werkoverleg niet meer op de Coolsingel maar in de wijken. Daar hebben we op Feijenoord één hele goede ervaring mee opgedaan, toen een vorige gemeentesecretaris hier met zijn directeuren zijn werkoverleg hield. Aansluitend was er nog een gesprekje met enkele bewoners en dat hebben beide partijen als een feest ervaren. Dus wat let hen er een wekelijkse routine van te maken? Zij krijgen daardoor meer idee van de ‘look and feel’ in de wijken.

Nummer 3. De beleidsambtenaren verplaatsen voor twee dagen in de week hun werkplek naar een wijk. Ze doen daar het werk wat ze normaal op kantoor ook doen maar dan in een setting waarin ze verkeren onder de bewoners, bijvoorbeeld in een Huis van de Wijk. Zo krijgen ze op een hele terloopse manier veel meer inzicht in, en empathie met wat er in de wijken en onder de bewoners leeft. Bovendien maakt dat hun beleidsvoorstellen trefzekerder. Ook met deze maatregel kan direct worden gestart.

Nummer 4. Elk beleidsvoorstel bevat een ‘burgerparagraaf’. Daarin wordt beschreven hoe de ambtenaren zich hebben vergewist van de gevolgen voor de burgers. Blijkt daaruit dat ze dat integer hebben gedaan dan geeft dat de Gemeenteraad vertrouwen. Die kan dan volstaan met de burgerparagraaf om daar een idee van te krijgen. Dan hoeven ze er zelf niet met stoffer en blik achteraan en kan het raadsdebat zich concentreren op de hoofdlijnen en op de punten die politieke keuzes vergen. Dat is natuurlijk grote winst voor de Rotterdamse democratie. Ook dit voorstel kan per direct worden overgenomen.

Nummer 5. Ik neem u even mee naar Amsterdam. Daar hanteert de gemeente voor zijn ambtenaren een ambtseed die in positieve zin afwijkt van de Rotterdamse. Die Amsterdamse tekst geeft namelijk goed aan dat de ambtenaar zijn weg moet vinden in een spanningsveld. Tussen de burger, het College, de Gemeenteraad en de publieke dienaren van de dagelijkse praktijk. Dat prikkelt om er over na te denken en het er met je collega’s over te hebben. Daarom stel ik voor dat deze tekst onder alle Rotterdamse ambtenaren verspreid wordt en de komende maanden onderwerp van gesprek is. Op basis daarvan kan de Raad besluiten dat Rotterdam deze ambtseed overneemt. Dat moet in deze Collegeperiode nog kunnen.

Nummer 6. Gaat over Zuid. Ja, Marco Pastors, daar kun je mee lachen. Die beweerde op TV doodleuk dat je bewoners niet hoeft te raadplegen; er komt immers toch uit dat de aanpak van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid de beste is . Prachtig, hoe hij zich hier als de Stem des Volks profileert. Nu was er bij de start van het NPRZ, 10 jaar geleden, de bijeenkomst “1000 op Zuid”. Dat was de eerste én laatste keer dat wij Zuiderlingen ons uit mochten spreken over het beleid voor onze wijken. Sindsdien is sprake van een ernstig democratisch tekort. Daarom stel ik voor dat deze bijeenkomst herhaald wordt. En dat we er dan ook direct een tweejaarlijks gebeuren van maken: de Biënnale op Zuid. Als het College nú de opdracht geeft tot het voorbereiden van zo’n bijeenkomst dan kan die dit jaar nog plaatsvinden.

Dames en heren,

Dit was mijn inbreng en dit zijn mijn voorstellen. Als het College deze overneemt laat het zien dat het haar ernst is met de beoogde cultuurverandering, en die niet voor zich uitschuift naar een volgend College. Dus, stel niet uit tot morgen wat je vandaag nog kunt doen. Geen woorden maar daden. En denk er altijd aan: you’ll never walk alone!

Dank u zeer voor uw aandacht.

Ype Akkerman
Rotterdam, 3 juni 2021

 

 

Bijlage
Ambtseed gemeente Amsterdam
Ik beloof als ambtenaar plechtig het volgende:
Ik zal de gerechtigheid dienen.
Ik zal trouw zijn aan de grondwet en de overige wetten van het rijk.
Ik zal mij inzetten voor de rechten en het welzijn van alle burgers van Amsterdam.
Ik zal onpartijdig handelen en de democratische beginselen en procedures respecteren.
Ik ben loyaal ten opzichte van de bestuursorganen van de stad en het door hen vastgestelde beleid.
Ik zal van de overheidsmacht die mij is toevertrouwd geen misbruik maken.
Ik zal zorgvuldig omgaan met informatie.
Ik zal de geloofwaardigheid van het ambt niet schaden.
Ik zal het vertrouwen, dat de burger in mij mag stellen niet beschamen.
Ik zal mij een zelfstandig oordeel vormen over de morele juistheid van mijn handelen.

Iedereen doet er toe

By Reageer

 

Open brief aan de onderwijswoordvoerders in de Tweede Kamer

Geachte onderwijswoordvoerders,

Op woensdag 26 mei a.s. is er in uw Commissie een rondetafelgesprek over het Nationaal Onderwijsprogramma (NPO). Daarbij zal het ongetwijfeld gaan over de besteding van de 8,5 miljard dat voor het NPO is uitgetrokken. In dit bericht geef ik u dringend in overweging om een substantieel deel van dit budget over te hevelen naar andere sectoren die van belang zijn voor kansen en de vorming van onze kinderen en jongeren. Dat dient zowel hun belangen als dat van een passende en doeltreffende besteding van belastinggeld. Dit is uitgewerkt in vier voorstellen die zo constructief zijn dat u er niet om heen kunt.

1. Het NPO-budget gaat alle perken te buiten
Vooraf. Ik woon op Feijenoord en ben betrokken en belanghebbend bij de vorming van de jeugd in deze aandachtswijk. Ik ben ook burger van dit land en zit nu nog naar adem te happen na de recente berichtgeving over het financiële wanbeleid van de Regering. In beide hoedanigheden meen ik dat onderwijs in het bredere jeugdbeleid zodanig overschat wordt dat er een disproportioneel grote hoeveelheid veel geld naar toe gaat. Geld bovendien waarvan een flink deel aan de strijkstok blijft hangen. Dat is zeker het geval als je dit vergelijkt met de middelen die beschikbaar zijn voor andere werksoorten die er toe doen in het leven en de vorming van de jeugd: die komen er doorgaans aanzienlijk bekaaider van af en dat is volkomen ten onrechte. Maar het budget voor het NPO overschrijdt werkelijk alle grenzen van het fatsoen dat een integere besteding van belastinggeld vergt. De onderwijssector weet van gekkigheid niet wat ze er mee aan moeten, zo blijkt alom. Dat heb je ervan als de zo contraproductieve verkokering in het jeugd- en onderwijsbeleid nooit eens stevig wordt aangepakt. Dat is echter nu wel mogelijk, door een substantieel deel van het NPO-budget te gunnen aan andere jeugdsectoren. Dit is uitgewerkt in de volgende vier voorstellen.

2. Vier voorstellen die de kansen van de jeugd versterken en die een passender besteding van belastinggeld zijn

  1. Dring bij de Regering aan op vermindering van het budget voor het NPO met minstens de helft, zodanig dat er een bedrag overblijft waarvoor de onderwijssector wél een zinvolle bestemming weet te vinden.
  2. Dring er bij de Regering eveneens op aan dat die andere helft ten goede komt aan werkers in andere sectoren die van belang zijn voor de kansen en de vorming van de jeugd. En aan samenlevingsopbouw in aandachtswijken gericht op ‘villages to raise a child’. Ik raad u aan hierbij aan samen op te trekken met uw ambtgenoten die over die jeugdsectoren gaan
  3. Dring er bij de Regering verder op aan dat die andere helft wordt verdeeld over de gemeenten en nodig hen uit het zo aan te wenden dat dit de kansen op vorming van de jeugd ten goede komt, onder de voorwaarden genoemd bij voorstel 2.
  4. Dring er bij de Regering tenslotte op aan dat die met een structureel programma komt gericht op de brede vorming van de jeugd die nu de kansen daarop misloopt. Een Deltaplan desgewenst, maar hoe dan ook een programma dat iedereen die er toe doet in het leven van de jeugd waardeert en erkent op diens inzet. Trek bij de opzet en uitwerking ervan ook hier nadrukkelijk samen met uw ambtgenoten die over andere voor de jeugd relevante werksoorten gaan. Dit is immers een ‘joint effort’.

3. Algemene toelichting. De vorming van de jeugd is een taak voor velen
Mensen worden niet geboren maar gevormd, zo schrijft Erasmus. Die vorming houdt in dat de jeugd in velerlei opzicht uit de verf komt: persoonlijk, sociaal, cognitief, creatief, artistiek, sportief, fysiek, psychisch, motorisch, praktisch, qua gezondheid, professioneel……kortom al die kwaliteiten en eigenschappen die we onze eigen kinderen toewensen. Maar gunnen we het niet alle kinderen en jongeren dat ze zo op mogen groeien? En moeten we dan niet vooral prioriteit geven aan de jeugd die de kansen op zulke brede vorming mis dreigt te lopen?

Deze vorming is niet voorbehouden aan de school en dat hoeft ook helemaal niet. Het is bovendien in de praktijk ook niet zo. Immers, ouders vervullen hier een belangrijke, zelfs primaire rol, door thuis allerlei activiteiten met hun kinderen te doen. En verder zijn er vele mogelijkheden van vormende vrijetijdsbesteding, zeker als daarbij sprake is van de inzet van betrokken en handelingsbekwame personen. Ik noem ze verderop. Samen met de leraren kunnen ze een rijke biotoop vormen waarin de jeugd gedijt en groeit. Dit is ook de situatie bij het merendeel van de Nederlandse jeugd. Maar het schiet in de ca. 140 aandachtswijken in Nederland ernstig tekort en dat wordt steeds erger. Veel van deze wijken zijn vergaand gesegregeerd zodat kinderen en jongeren gemakkelijk tussen de wal en het schip vallen. Ouders zijn onmachtig door permanente armoede, krakkemikkige huisvesting en falend beleid op het gebied van taal, inburgering, opvoedingsondersteuning en maatschappelijke participatie. De werkers in andere pedagogische disciplines dan onderwijs worden als tweederangs beschouwd ten opzichte van leraren; het beleid, de financiering en de arbeidsvoorwaarden in deze sectoren zijn er naar, en dat beïnvloedt hun inzet in negatieve zin. En de scholen kampen met een toenemend aantal onbevoegden en een gapend lerarentekort. Zo wordt de jeugd in wijken als Feijenoord op velerlei wijze gepakt. Ik zie het hier voor mijn ogen gebeuren. Is het niet de hoogste tijd dit tij te keren en met een structurele kansenaanpak te komen?

Tegen die achtergrond is het budget voor het NPO ongetwijfeld goed bedoeld maar veel te hoog om voor het totaal een zinvolle en verantwoorde bestemming te vinden, althans binnen het onderwijs. Als zelfs veel leraren en schoolleiders dat al zeggen dan mag je die conclusie wel trekken. De voorstellen hierboven zijn daarom gericht op een evenwichtiger inzet van dit budget over alle werksoorten die er toe doen in het leven en de vorming van de jeugd. Dat biedt betere kansen voor dit doel dan wanneer het via het onderwijs weglekt naar bestemmingen waar het niet rendeert. Het vierde voorstel tenslotte biedt een structureel perspectief voor een aanpak van jeugdkansen die iedereen die daarbij van betekenis is waardeert en ondersteunt. En die hen aanmoedigt de vorming van de jeugd ook als een nadrukkelijk gezamenlijke opdracht te beschouwen, bij voorkeur op het niveau van de wijk. Zo’n gezamenlijke missie heeft bovendien als voordeel dat de school zich meer kan toeleggen op een hoog niveau van taal, rekenen en kennis op velerlei terrein. Daar moet onderwijs immers garant voor staan en dat gaat nu niet goed. Zacht gezegd.

4. Toelichting per voorstel

Ad 1. Het is dus zonneklaar dat het NPO-budget veel te hoog is en dat het onmogelijk is om voor het totaal ervan een zinvolle bestemming te vinden in het onderwijs. Ik ga er dan ook gemakshalve van uit dat het budget van het NPO moeiteloos met de helft kan worden verminderd. Het gaat dan ook niet aan dat u als onderwijswoordvoerders alles in het werk stelt dit bedrag kost wat kost voor het onderwijs te behouden. U bent immers eerst en vooral gekozen om de belangen van de burgers te dienen en niet die van een bepaalde werksoort. Dat primaat geldt ook onze jeugdige medeburgers.

Ad 2. De vorming en kansen van de jeugd vergen niet alleen goede leraren, maar ook de inzet van anderen. Ouders voorop. En vervolgens de velen die zich vrijwillig en beroepsmatig voor de jeugd inzetten in de armoedebestrijding, opvoedingsondersteuning, sociaal werk, geboortezorg, kinderopvang, speeltuinen, sport, muziek, theater en andere kunstbeoefening, natuur en platteland, gezondheidszorg, kinder-, en jongerenwerk, jeugdzorg, wijkpolitie, geestelijke gemeenschappen, (sociale) media, bibliotheekwezen, en leermeesters die de jeugd inwijden in de wereld van arbeid en beroep. Zij zijn de bondgenoten van de leraren maar worden in de praktijk veel minder erkend en gewaardeerd voor hun inbreng, wat ook doorwerkt in beleid, financiering en arbeidsvoorwaarden. Met de voorgestelde overheveling wordt die onbalans enigszins rechtgetrokken. Wanneer bovendien elk van de werkers voor de jeugd diens kansen en de vorming van de jeugd als een gezamenlijke opdracht neemt kunnen ze meer betekenen dan wanneer ze op eigen houtje opereren. Dat is ook mijn ervaring hier in de wijk Feijenoord en de rationale onder een ‘village to raise a child’; een gezellige en ontspannen gemeenschap waarin elk kind geliefd wordt om wie het is en uitgedaagd wordt op wat het kan.

Ad 3. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de sturing en de financiering van de meeste van de hierboven genoemde werksoorten. Doorgaans zijn dat geen vetpotten en ik denk dat de gemeenten het surplus van het NPO-geld goed kunnen gebruiken. Dit kan op basis van een tijdelijke doeluitkering waaraan de voorwaarde verbonden is dat het zo ingezet wordt dat de werkers van de dagelijkse praktijk er baat bij hebben. Dat is immers ook uw oogmerk met de inzet van het NPO-geld in het onderwijs, zo mag ik tenminste hopen. Daarnaast is de bedoeling dat de gemeenten dit geld benutten voor een eerste impuls aan samenlevingsopbouw die nodig is om in hun aandachtswijken te komen tot ‘villages to raise a child’.

Ad 4. Met u en vele anderen ben ik zeer voor structurele investeringen in de brede vorming van de jeugd, en dan vooral de kinderen en jongeren wier kansen onder druk staan. Dat is een morele opdracht waar bovendien grote maatschappelijke en economische belangen mee gemoeid zijn. Dit is óók een opdracht en een verantwoordelijkheid van velen. Een ‘Deltaplan Vorming Jeugd’ hoort dan ook te gaan over het werk van iedereen die er toe doet in het leven van de jeugd en die zich inzet voor diens vorming. Dat vergt ook een goed samenspel van alle betrokken departementen. Maar dan is het zeker ook een gezamenlijke maatschappelijke en pedagogische opdracht van u en van uw ambtgenoten die zich over andere jeugdwerksoorten bekommeren. Basis voor zo’n Deltaplan kan het Jeugdkansenprogramma zijn dat ik u enkele weken terug gestuurd heb. Dat bevat ook voorstellen die gericht zijn op een betere en meer stabiele inkomenspositie van ouders, en op goede sociale huur in voldoende mate. Die condities bepalen immers ook de uitgangspositie van de jeugd. www.pedeng.nl/jkp

5. Spring over uw schaduw heen
Ik haal Erasmus nog eens aan: De opvoeding van kinderen is een taak die het meest genade vindt in Gods ogen. Dat geldt ook voor ongelovigen, voeg ik er altijd aan toe. Laat de vorming en de kansen van de jeugd dan ook onze hoogste prioriteit zijn. Deze prioriteit moet uiteraard tot uitdrukking komen in de omvang van de budgetten. Maar ook in een ontkokerde en samenhangende inzet ervan, waarbij het algemeen belang prevaleert boven deelbelangen. En dan moet u wel over uw schaduw heenstappen. Want werd onderwijs vroeger gezien als harde kern van de verzuiling, tegenwoordig is het de harde kern van de verkokering. Dat vond ik al toen ik nog bij het ministerie van OCW werkte en dat vind ik tegenwoordig des te meer. En dat blijft zo als u hier niet een doorbraak mogelijk maakt door krampachtig te proberen dit NPO-budget voor de onderwijssector te behouden en het andere jeugddisciplines te misgunnen. Dat is contrair aan het belang van onze jeugdige medeburgers en dat van een passende en zinvolle besteding van belastinggeld. U bent er voor om namens de búrgers de regering te controleren en niet namens de onderwijssector. Controleert u dan ook uw eigen impulsen om slechts voor een deelbelang te gaan. Deze overheveling is een geste die alleszins past bij de waardigheid van uw ambt en bovendien een goed voorbeeld voor de jeugd. Ik meen dan ook dat ik u met deze voorstellen een heel constructief aanbod doe dat u niet kunt weigeren.

6. Wees ook een voorbeeld voor de werkers van de dagelijkse praktijk
Natuurlijk besef ik het. Ik heb lang genoeg bij het Rijk gewerkt om maar al te goed te weten dat het ‘not done’ is dat Kamerleden elkaar de budgetten van hun portefeuilles gunnen of misgunnen. Maar als nood al wetten breekt, dan toch zeker de ongeschreven regels van een politieke cultuur die hier wel erg contraproductief uitpakt? Deze voorstellen zijn rechtvaardig, terecht en alleszins uitvoerbaar. En uw ambtgenoten die over de hierboven genoemde werksoorten zijn uw bondgenoten in een gezamenlijke missie voor de kansen van onze kinderen. Door deze geste toont u zich de wijste en bent u een voorbeeld voor al diegenen die het in de pedagogische praktijk van alledag ook met elkaar moeten zien te rooien. Is dat niet het minste wat zij van parlementariërs mogen verwachten? Noblesse oblige.

7. ‘Onderwijs emancipatiemotor’ is een mythe
Tenslotte verwijs ik u graag naar bijgaande historische opfrisser die duidelijk maakt dat de kansen van de jeugd ook in het verleden een zaak van velen was. Daarmee wordt tevens afgerekend met de mythe van ‘onderwijs als emancipatiemotor’. Een mythe die leraren met een mission impossible opzadelt en die de inbreng van ieder ander in de vorming van onze kinderen miskent. De geschiedenis van de verheffing leert ons anders. www.pedeng.nl/verheffing

Bij wijze van service heb ik een concept-motie gemaakt. Zo ben ik dan ook weer. Zie daarvoor de bijlage.

Dit bericht heb ik ook gestuurd naar voorzitters van de Commissies VWS, BZK, J&V, SZW, EZK, LNV en Financiën met het verzoek dit onder de aandacht te brengen bij uw ambtgenoten die de hierboven genoemde jeugdprofessies in het portefeuille hebben. Ook de ministers Arie Slob en Wopke Hoekstra en de onderwijswethouders van de Grote Vier hebben een kopie. Dat geldt ook voor de voorzitter en de directeur van de VNG Jan van Zanen en Leonard Geluk, Reshma Roopram, wethouder Barendrecht en Jan Hamming, de burgemeester van Zaanstad. Het bericht staat ook op mijn website.

Ik wens u veel wijsheid bij uw besluitvorming.

Hoogachtend,

Ype Akkerman
Pedagogisch Collectief Feijenoord
Rotterdam
06 55107637
www.pedeng.nl
ype@pedeng.nl
Twitter @ypakk

Het Pedagogisch Collectief Feijenoord is ook op Facebook. Volgen mag!

 

Bijlage

Motie overheveling NPO-budget

De Kamer,

Gehoord de beraadslaging,

Overwegende dat

  • de coronacrisis een negatieve uitwerking heeft gehad op de brede vorming van de jeugd, in het bijzonder de kinderen en jongeren die al in een minder kansrijke uitgangspositie zitten;
  • dat daarom een financiële impuls nodig is om de kansen op die vorming van vooral deze kinderen en jongeren weer op niveau te brengen;
  • de vorming van de jeugd niet alleen de inzet vergt van onderwijs maar ook van andere werksoorten die van belang zijn voor het leven van kinderen en jongeren;
  • dat het budget voor het NPO veel te groot is voor een zinvolle, rechtmatige en doelmatige besteding binnen het onderwijs.

Verzoekt de Regering om

  • Het NPO budget met minstens de helft te verminderen tot op het niveau waarop nog een zinvolle, rechtmatige en doelmatige inzet in het onderwijs kan plaatsvinden.
  • De andere helft te bestemmen voor andere werksoorten die er toe doen in het leven en de vorming van de jeugd.
  • Dit bedrag te verdelen onder de gemeenten waarbij de voorwaarde is dat het zo ingezet wordt dat de werkers van de dagelijkse praktijk in die werksoorten er baat bij hebben en dat in aandachtswijken samenlevingsopbouw plaatsvindt met het oog op een ‘villages to raise an child’.
  • Het initiatief te nemen voor een structureel ‘Deltaplan Vorming Jeugd’ waarin de inbreng van iedereen die er toe doet in het leven en de vorming van de jeugd erkend en gewaardeerd wordt, wat ook tot uitdrukking komt in de omvang en de onderlinge verdeling van het budget voor dit Deltaplan.
  • Dit Deltaplan een gezamenlijke onderneming te laten zijn van in elk geval de departementen van OCW, VWS, BZK, SZW, LNV, EZK, V&J en Financiën, gecoördineerd door het ministerie van AZ. Met de VNG als belangrijke partner namens de gemeenten.

En gaat over tot de orde van de dag.

 

 

Kansen voor de jeugd in aandachtswijken

By Reageer

De coronacrisis biedt een momentum om het tij van groeiende ongelijkheid van kansen voor de jeugd te keren. Dit vergt een duurzame aanpak in de vorm van een Jeugdkansenprogramma dat vier pijlers bevat:

  1. Structurele versterking van de inkomenspositie van gezinnen in aandachtswijken;
  2. Voldoende woningen van goede kwaliteit in het segment sociale huur
  3. Goede mensen in alle leefdomeinen en alle disciplines die voor de brede vorming van de jeugd belangrijk zijn
  4. Samenlevingsopbouw met als oogmerk ontspannen en gezellige (wijk)gemeenschappen waarin sprake is van veiligheid en structuur. Daarin draagt iedereen die er toe doet in het leven van kinderen en jongeren bij aan hun kennis, vaardigheden en vorming, in een gezamenlijke maatschappelijke opdracht. In zo’n ‘village to raise a child weten kinderen en jongeren zich geliefd om wie ze zijn en worden ze uitgedaagd op wat ze kunnen.

Alle pijlers zijn van groot belang maar pijler 4 heeft ten opzichte van de drie andere pijlers één groot voordeel. Iedere gemeente kan er vandaag nog mee beginnen! (zie 4.5)

I. Naar een structureel en duurzaam Jeugdkansenprogramma 

De coronacrisis heeft de ongelijkheid van kansen van de jeugd zowel blootgelegd als vergroot. Veel kinderen in aandachtswijken groeien op in armoede en schuldenproblematiek, sociale uitsluiting, met een laag zelfbeeld en in een omgeving waarin hun potentieel onvoldoende wordt gezien laat staan aangewakkerd. Door de coronacrisis is de jeugd verstoken geweest van schoolbezoek en zinvolle vrijetijdsbesteding waardoor ze extra op achterstand in leren en ontwikkeling zijn geraakt. En huiselijk geweld is toegenomen met alle psychologische schade van dien. Het helpt dan ook niet bepaald dat het lerarentekort zich juist in aandachtswijken het sterkst manifesteert en dat de jeugdzorg op dit moment in een regelrechte crisis verkeert.

Daarom pleit ik ervoor dat in het herstelbeleid na corona ook een impuls wordt opgenomen om de pedagogische en onwikkelingsgerichte kwaliteit van onze ca. 140 aandachtswijken te versterken. Daarbij gaat het niet alleen om het inlopen van de achterstanden en het herstel van de schade maar ook om een structurele en duurzame versterking in de richting van wijken waar het voor deze jeugd veilig en kansrijk opgroeien is. Dat vergt een langdurige diepte-investering in mensen en middelen en dat mag best een generatie duren.

Er is een momentum

Op dit moment is sprake van een Gelijke Kansen Alliantie, geïnitieerd door het ministerie van OCW[1]. Daarnaast is er het pleidooi van burgemeester Jan Hamming van Zaanstad voor een Deltaplan Wijken[2] en dat van wethouder Reshma Roopram van Barendrecht voor een Deltaplan Jeugd[3]. Beiden doen dat namens een groot aantal gemeenten. En er is een Nationaal Programma Onderwijs waaraan een bedrag van 8,5 miljard gekoppeld is[4]. Waarom zouden we die initiatieven en aspiraties niet combineren om dit samenhangende Jeugdkansenprogramma een goede start mee te geven? Zijn we zo’n bundeling van krachten en middelen niet verplicht zijn aan deze kinderen en jongeren? En aan de velen die zich dagelijks en direct voor hen inzetten?

II. Vier pijlers voor dit Jeugdkansenprogramma 

Werken aan kansen voor de jeugd vergt een adequate materiele basis in de vorm van een toereikende en stabiele inkomenspositie van het gezin en van adequate huisvesting. Daarnaast vergt het dat iedereen die ertoe doet in het leven van kinderen en jongeren zijn beste beentje voorzet en elkaar ook weet te vinden in een gezamenlijke maatschappelijke en pedagogische opdracht. Daar gaat dit Jeugdkansenprogramma over en dit is uitgewerkt in de volgende 4 punten. Per punt wordt aangegeven wat het probleem is en wat de consequenties zijn voor beleid

1. Een toereikende, stabiele en voorspelbare financiële positie van de ouders

‘Als je permanent in de stress zit of je morgen je werk, je inkomen of huis nog hebt dan heb je gewoonweg geen energie over om aandacht te besteden aan je kinderen’. Aldus Laura, de vrouw van George W. Bush tijdens een meeting in het Witte Huis[5]. Als iemand als zij al door heeft hoe funest permanente bestaansonzekerheid van gezinnen uitpakt voor de kinderen, hoezeer geldt dat dan wel niet de mensen die zelf in die omstandigheden leven? Permanent leven beneden het bestaansminimum in combinatie met schulden is een voedingsbodem voor stress, huiselijk geweld, slechte nachtrust, verwaarlozing, ongezonde eetgewoonten, sociale uitsluiting en ontwikkelingsachterstand van de jeugd die in zulke gezinnen opgroeit. Daardoor kunnen ouders onvoldoende de verantwoordelijkheid nemen die ze -ook volgens de wet- hebben[6]. Voor schooluitjes en vrijetijdsactiviteiten kunnen ouders wel een beroep doen op allerlei fondsen, en dat is een goede zaak. Minder goed is het echter als die activiteiten  helemaal gratis worden aangeboden; dat kan geen duurzame oplossing zijn. 

Consequenties voor beleid

De financiële positie van gezinnen wordt structureel versterkt door een mix van hoger minimumloon en dito bijstandsuitkering, het terugdringen van flexwerk, een effectieve aanpak  van de schuldenproblematiek en zo nodig belastingmaatregelen. Uitvoering van het advies van de Commissie Borstlap is dan een eerste stap.

2. Voldoende huisvesting van goede kwaliteit in het segment sociale huur. 

Mede dankzij het onlineonderwijs hebben nu ook velen ontdekt hoe armetierig veel gezinnen gehuisvest zijn. Kleinbehuisd, met krakkemikkig interieur soms, gehorig, gebrekkige digitale infrastructuur, je huiswerk moeten maken in de keuken of een ander vertrek waar onrust heerst. Ook qua huisvesting biedt de thuissituatie dus niet de beste condities voor de ontwikkeling en vorming van de jeugd in aandachtswijken.

Consequenties voor beleid

In het regerings- en gemeentelijk beleid voor de uitbreiding van de woningvoorraad wordt ook ingezet op bouw, renovatie en kwaliteitsverbetering van de sociale huursector en van de particuliere huur in dat segment. Daarbij is het ook goed dat in de wijken een gevarieerd aanbod naar prijs ontstaat aan huisvesting, waarbij dan wel bevorderd wordt dat juist diegenen die zich in die wijken voor de jeugd inzetten er kunnen wonen. Daardoor kunnen ze de kinderen, jongeren en hun ouders ook op straat tegenkomen of in de supermarkt. Dat werkt mee aan de ontwikkeling van een ‘village to raise a child” zoals beschreven in paragraaf 4. 

3. Inzet van vele goede mensen 

3.1 Mensen maken het verschil

Kinderen en jongeren worden niet gevormd door systemen, sectoren en disciplines maar door de mensen met wie ze dagelijks omgaan. Daarom is het van belang dat het in aandachtswijken wemelt van de personen, van allerlei slag en soort, die met elkaar, klokjerond en 7 dagen in de week, hun beste beentje voorzetten voor de jeugd in een gezellige en kansrijke gemeenschap. Een gemeenschap waarin kinderen en jongeren zich geliefd weten om wie ze zijn en worden uitgedaagd op wat ze kunnen. Vanaf 9 maanden voor de geboorte tot aan hun volwassenheid. 

Die personen zijn:

  • Ouders voorop, want die zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding en vorming van hun kinderen. Dat vergt -al dan niet professionele- ondersteuning op gebied van financieel beheer, schuldhulp en opvoeding waardoor gezinnen weer tot rust en op regel komen. Ouders ook die als het even kan zelf werken aan hun ontwikkeling, bijvoorbeeld op het gebied van opvoeding, taal, inburgering, scholing of puur uit interesse. Want kinderen profiteren van ouders die zelf ook leren.
  • Mensen in de directe familie-, vrienden- en kennissenkring. Anders gezegd, al diegenen die op kraambezoek komen als je net geboren bent.
  • Beroepskrachten en sociaal ondernemers op alle relevante terreinen zoals geboorte- en kraamzorg, kinderopvang, speeltuinwerk, onderwijs, sport, cultuur, natuur en groen, gezondheidszorg, kind-, jeugd- en jongerenwerk, jeugdhulpverlening, wijkpolitie, ‘geestelijke gemeenschappen’, (sociale) media en bibliotheekwezen, reintegratie en reclassering.
  • Vrijwilligers en ‘best persons’[7] die zich in allerlei leefdomeinen en sectoren en vaak buiten de bestaande kaders om engageren met de jeugd. Dat kunnen ook kinderen en jongeren zelf zijn.
  • Werkgevers die leerwerkplekken en reguliere arbeid bieden waarin ook gewerkt wordt aan de professionele, persoonlijke en sociale vorming. Want arbeid adelt.

Consequenties voor beleid

Bij de aanpak van kansengelijkheid is het van belang ieders bijdrage in de vorming van de jeugd te herkennen en te erkennen. Daarmee wordt ook direct afgerekend met onbewezen stellingen als ‘de leraar maakt het verschil’ en’ onderwijs als emancipatiemotor, een mythe die niet op historische feiten berust. En die leraren met een mission impossible opzadelen. Zie daarvoor www.pedeng.nl/verheffing. Laat de onderwijssector zich ook hoeden voor oeverloze discussies over het verlengen van de brugperiode en uitstel van schoolkeuze. Niet dat het onbelangrijk is maar het leidt maar af van de kansen die veel meer voor de hand liggen, zoals het tegengaan onderadvisering; dat kan per direct worden aangepakt.  

3.2 Intrinsieke motivatie en goed werk als uitgangspunt voor sturing

De kwaliteit van het werk van professionals en vrijwilligers wordt bepaald door de drie principes van ‘goed werk’ die door Howard Gardner c.s. zijn ontwikkeld. Dat zijn persoonlijke betrokkenheid, deugd en vakmanschap dat ontwikkeld is in een langdurig proces van leren en werken. De sturing van de gemeente en de instituties dient erop gericht te zijn dat die drie dimensies maximaal uit de verf komen. Dit betekent dat een aansprekend alternatief ontwikkeld wordt op die funeste afrekensystematieken met targets, prestatie-indicatoren en andere verslavende middelen uit de neo-liberale verbanddoos.  Die zijn bewezen contraproductief op de intrinsieke motivatie, hebben perverse prikkels tot gevolg en zijn dus een hele slechte besteding van belastinggeld. Voor de werkers van de dagelijkse praktijk is het ‘een tyrannie die hen ’t hert doorwondt’. Hoe dat alternatief eruitziet vergt nadere uitwerking, maar dialoog is hoe dan ook de basis ervan. En dialoog die start met die ene vraag van beleidsmakers aan de mensen van de dagelijkse praktijk: “wat kan ik voor je doen?”

Waardering, ook in financiele zin is van belang. Dat geldt niet alleen voor jeugddisciplines met evidente personeelstekorten zoals het onderwijs, de kinderopvang en de jeugdzorg. Werkers uit andere jeugdsectoren zijn steeds vaker ZZP-ers, moeten het vaak hebben van tijdelijke contracten of flexwerk en de bestaanszekerheid van hun organisaties is onderhevig aan openbare aanbestedingen of tijdelijke subsidies. Daarom is het van belang veel grondiger te werken aan een betere naar de financiële positie en bestaanszekerheid van iedereen die zich beroepsmatig inzet voor de jeugd. Al deze arbeiders zijn hun loon waard. Dit is een zaak voor de relevante departementen en de sociale partners.

 Consequenties voor beleid

Beleid en sturing zijn gericht op waardering (moreel en zo mogelijk financieel) voor iedereen die zich in de praktijk van alledag inzet voor de jeugd en op de versterking van hun handelingsbekwaamheid bij dit belangrijke werk. En op samenlevingsopbouw zodat gemeenschappen ontstaan waarin iedereen elkaar weet te vinden in een gezamenlijke opdracht gericht op de vorming en kansen van kinderen en jongeren.  

Die waardering betekent voor de sturing dat van niet boven wordt bedacht wat de mensen van de dagelijkse praktijk moeten doen. Het is omgekeerd. Praktijkmensen bepalen in eerste instantie zelf en met elkaar hoe ze aan de slag willen met de jeugd en wat voor hen de beste sturing en ondersteuning is. Vertrouwen is hier een belangrijk uitgangspunt. En ouders hebben de regie over de vorming van hun kind en de inzet van de professionals en vrijwilligers.

Een betere beloning en meer bestaanszekerheid van iedereen die zich beroepsmatig inzet voor de jeugd is nodig. Dit is een zaak voor de betrokken departementen en de sociale partners. Dus van OCW, VWS, SZW, V&J, EZK en Financien. 

 

4. Hechte pedagogische gemeenschappen: villages to raise a child

4.1  Synergie door samenwerking en een sterke sociale basis

“There is no such thing as community”, zo zei Margaret Thatcher eens. Versplintering en segregatie van gemeenschappen is echter zeer in het nadeel van de jeugd, zo heeft Robert Putnam duidelijk gemaakt in onder meer zijn Our Kids. Werken aan hechte pedagogische gemeenschappen werkt in het voordeel van de vorming en kansen van de jeugd. Wanneer iedereen die er toe doet in het leven van de jeugd elkaar weet te waarderen en te vinden in een gezamenlijke pedagogische en maatschappelijke opdracht kan ook worden geprofiteerd van synergie en de ontwikkeling van een sterke sociale basis[8]. Zo werken ze met elkaar aan een ‘village to raise a child’. Dit is ook tegengif tegen de cynische opvatting van Thatcher die ook nu nog de mindset van vele beleidsmakers beheerst. Er is dan ook alle reden tot samenlevingsopbouw met als oogmerk ontspannen en gezellige (wijk)gemeenschappen waarin sprak is van veiligheid en structuur. Met op termijn dat weer normaal leven is in deze wijken en er weer touwtjes door de brievenbussen kunnen. In zo’n gemeenschap draagt iedereen die er toe doet in het leven van kinderen en jongeren bij aan hun kennis, vaardigheden en vorming, in een gezamenlijke maatschappelijke opdracht. Er zijn nog ander voordelen van zulke samenlevingsopbouw:

  1. Het doorbreken van segregatie naar migratie-achtergrond, tussen arm en rijk en tussen praktisch en theoretisch opgeleid
  2. Jeugdproblematiek ontstaat minder of wordt eerder afgevangen voordat het uit de hand loopt (10).
  3. In zo’n gemeenschap werkt iedereen samen aan de brede vorming van de jeugd. Daardoor kan de school meester in de beperking te zijn door zich vooral toe te leggen op die zaken waarvoor het onderwijs garant moet staan: talen, rekenen en kennis op vele terreinen, en dat alles op het hoogst mogelijke niveau.
  4. Het doorbreekt de verkokering in het jeugd- en onderwijsbeeld daar wat het ertoe doet. Namelijk op het niveau van de dagelijkse praktijk, waar voor de jeugd het verschil wordt gemaakt
  5. Het verzacht de problematiek van de personeelstekorten in belangrijke sectoren als onderwijs, kinderopvang en jeugdzorg. Hand in hand bereik je immers meer dan wanneer iedereen zijn eigen spel speelt.
  6. Het samenwerken van ouders, vrijwilligers en professionals in zo’n gemeenschap en de resultaten die zo worden geboekt zijn motiverend en versterken de beroepstrots van de werkers van de dagelijkse praktijk. Dat maakt zo’n gemeenschap ook als arbeidsomgeving aantrekkelijk; het is een begeerlijke plek voor iedereen die zich voor de jeugd inzet.

Consequenties voor beleid

Met het oog op hechte en sterke wijkgemeenschappen in de vorm van villages to raise a child zetten gemeenten stevig in op een langdurig en consistent proces van samenlevingsopbouw.

4.2 Verkokering is te doorbreken

De verkokering in het jeugdbeleid die zichtbaar is bij het Rijk, de gemeente en alle betrokken instituties is hier beslist een belemmerende factor. Op die niveaus hoort veel meer samenwerking en onderlinge afstemming plaats te vinden. De praktijk leert echter ook dat die verkokering het minst aanwezig is op het niveau van de dagelijkse praktijk. Want zij die op dat niveau aan de slag zijn ervaren dagelijks de hitte van de dag bij het werken met de jeugd en ondervinden hoe hun werk verlicht en effectiever wordt als ze elkaar weten te vinden en van elkaars inzet profiteren. Het goede nieuws is dus: juist op het niveau waar het moet gebeuren blijkt het doorbreken van de verkokering ook te kunnen. Laat dit dan ook een voorbeeld zijn voor de hogere echelons.

Consequenties voor beleid

Profiteer in het jeugdkansenbeleid van de samenwerkingsbereidheid van de werkers van de dagelijkse praktijk. En leer van hen zodat ook de hogere echelons elkaar veel beter weten te vinden en de kansen van de jeugd als een gezamenlijke opdracht te zien. Dit impliceert een veel hechtere samenwerking tussen de betrokken departementen: VWS, OCW, J&V, SZW, BZK en EZK, zo mogelijk gecoördineerd door AZ. Het laatste maakt de brede vorming van de jeugd in aandachtswijken tot Chefsache.

4.3 Regie op het niveau van de dagelijkse praktijk

De gemeente is verantwoordelijk voor de regie op deze ontwikkeling en samenwerking in de aandachtswijken; daarin kan hij zich ook bewijzen als betrokken en presente overheid die het geheel overziet. Het is dan wel van belang dat de gemeente zich vooral op dat praktijkniveau richt en zich niet verliest in contraproductief bestuurlijk, ambtelijk en organisatorisch positiespel. De gemeente kan per wijk een functionaris aanstellen die als een soort ‘wijkburgemeester’ het geheel bestiert. Deze verwerft gezag op basis van het leggen van verbindingen, wijsheid, gevoel voor de onderlinge verhoudingen en een stevige stem in de richting van het hoger ambtelijk management en het gemeentebestuur. Een directe toegang tot de burgemeester wil daarbij ook helpen.

Consequenties voor beleid

Per aandachtswijk stelt de gemeente een ambtenaar aan die als wijze ‘wijkburgemeester’ het geheel overziet en die naar bevind van zaken handelt om de inzet en het samenspel van de mensen van de dagelijkse praktijk te versterken. Deze persoon is gezaghebbend in de richting van de wijk en in de richting van het gemeentebestuur en het beleidsapparaat.

 4.4 Personele continuïteit is cruciaal

De mensen van de dagelijkse praktijk moeten met elkaar en met de jeugd in de wijk hechte relaties en geschiedenis op kunnen bouwen. Dat vergt dat ze zich ook langdurig, minstens 10 jaar, aan de wijk kunnen en willen verbinden. Funest daarvoor zijn projectencaroussels, openbare aanbestedingen en andere bestuursbeslissingen die leiden tot een sterk personeelsverloop. Laat aandachtswijken niet een soort Afrikaanse weeshuizen worden die hoofdzakelijk worden bemenst door goedwillende kortverbanders die zich -weliswaar met de beste bedoelingen- slechts tijdelijk engageren met de jeugd. Dat frustreert de ontwikkeling van een bezield verband en het is ook heel slecht voor de hechting waar veel kinderen en jongeren het van moeten hebben.

Consequenties voor beleid

De gemeente en de betrokken instanties, zoals besturen in de jeugdzorg, het onderwijs, welzijn en andere jeugddisciplines bevorderen en borgen dat professionals en vrijwilligers zich tenminste 10 jaar aan de wijk kunnen en willen verbinden. Dit uitgangspunt is leidend bij het beleid op het terrein van subsidies, aanbestedingen, projecten en personeel.

4.5  Je kunt direct beginnen met deze samenlevingsopbouw

De eerste drie pijlers van dit Jeugdkansenprogramma vergen langere voorbereiding en zullen niet direct vruchten afwerpen. Bij de ontwikkeling van ‘villages to raise a child’ geldt dat niet; daar kan elke gemeente vandaag nog mee beginnen. Heel concreet kan dat als volgt:

  1. De gemeente organiseert een pedagogische wijkconferentie waarin iedereen die er toe doet bijeenkomt om elkaar te leren kennen, te ontdekken wat men aan elkaar heeft en plannen en ideeen te ontwikkelen in de richting die zij gewenst vinden;
  2. De gemeente stelt per wijk een ‘wijkburgemeester ‘ aan die het proces dat ontstaat met deze wijkconferentie verder brengt en stimuleert. Die krijgt de vrijheid en de stimulans om naar bevind van zaken te handelen.

Kortom: niets belemmert welke gemeente dan ook hier per direct de hand aan de ploeg te slaan. Laat die fijn zijn!

III. Doelmatiger en doeltreffender inzet van geld

Het kabinet heeft via OCW tijdelijk 8,5 mld. beschikbaar gesteld voor de hersteloperatie in het onderwijs na corona. Daarnaast heeft het kabinet via VWS verscheidene bedragen vrijgemaakt voor een jeugdpakket, de aanpak van jeugdwerkloosheid, huisvesting van dak- en thuisloze jongeren, en de ondersteuning van vrijwillige jeugdorganisaties.[11] Geld hoeft dus voorlopig niet het probleem te zijn, zeker niet nu het er op lijkt dat het OCW-geld niet volledig kan worden besteed, althans niet zinvol. Dan is het beter om alle beschikbare middelen zo te poolen dat elke jeugdprofessie ervan profiteert én dat de ontwikkeling van ‘villages to raise a child’ een stevige eerste  impuls krijgt. Dat betekent in de praktijk ook dat een deel van de 8,5 miljoen wordt herverdeeld over andere voor de jeugd relevante werksoorten. Zie in dat verband dit pleidooi om de helft van die 8,5 mld over te hevelen naar anderen jeugdsectoren. www.pedeng.nl/hevel

Dit laat onverlet dat er ook structurele investeringen nodig zijn de kansen van de jeugd in aandachtswijken duurzaam te versterken.

Consequenties voor beleid

De gemeente krijgt het mandaat voor een integrale inzet van alle rijksmiddelen die nu tijdelijk beschikbaar zijn voor jeugd- en onderwijsbeleid. Tevens worden structurele middelen vrijgemaakt die er toe leiden dat dit Jeugdkansenprogramma ook tot een duurzame versterking van de kansen van de jeugd in aandachtswijken leidt.

 

IV. De jeugd in aandachtswijken verdient de inzet van ons allemaal

4.1 Elk Kamerlid adopteert een aandachtswijk

Dit Jeugdkansenprogramma is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het Rijk en de gemeenten. Daarin kunnen individuele Kamerleden ook een belangrijke rol spelen door zichtbaar te zijn in de wijken. Want presentie, het is de Rolls Royce onder de beleidsinstrumenten. Kan daarom niet elk Kamerlid één aandachtswijk adopteren wat in elk geval betekent dat hij of zij zich met die wijk verbindt en daar ook met enige regelmaat te vinden is? Zo komt het begrip ‘aandacht’ ook tot uitdrukking in persoonlijke belangstelling vanuit de landelijke politiek en dat geeft de bewoners van de village hoop en zelfvertrouwen. De parlementariërs kunnen vervolgens hun wederwaardigheden uitwisselen en zo toegroeien naar een gezamenlijke huisstijl in benadering en beleid op het gebied van kansenongelijkheid. Zo kunnen ze het regeringsbeleid ook beter controleren. Bijkomend voordeel is dat Kamerleden, die vaak zelf in een hoogopgeleide bubbel leven, veel meer voeling krijgen met gewone mensen in onfortuinlijke omstandigheden. Wat beslist geen overbodige luxe is, zo blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit[12].

Consequenties voor beleid

Elk Kamerlid adopteert een aandachtswijk

4.2 Het zijn ook ónze kinderen

Laten we ons met dit Jeugdkansenprogramma toewijden aan de kinderen en jongeren die we op deze manier willen vormen en verheffen. Het is zoals Erasmus schrijft: “Mensen worden niet geboren maar gevormd”. Zouden we de jeugd in aandachtswijken deze menswording willen misgunnen? Laten we ons er met elkaar voor inzetten. Het is zoals Robert Putnam ons voorhoudt aan het slot van zijn Our Kids: “If our kids are in trouble -my kids, our kids, anyone’s kids -we all have the responsibility to look after them. For these kids belong to us en we to them. They are our kids.”

 

Noten

[1] https://www.gelijke-kansen.nl

[2] https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5218666/probleemwijken-corona-armoede-deltaplan

[3] https://www.barendrecht.nl/brandbrief-jongeren-deskundigen-hulpverleners-wethouders-en-gemeenteraadsleden-roepen-op-tot

[4] https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/onderwijs-en-kinderopvang/nationaal-programma-onderwijs

[5]  Opgetekend uit Our Kids (2015) van Robert Putnam.

[6] Zie Burgerlijk Wetboek artikel 241:

  1. Het ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarig kind te verzorgen en op te voeden.
  2. Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling toe.

[7] Gabriel van den Brink et al. Best persons en hun betekenis voor de Nederlandse achterstandswijk. Tilburg 2012. En

[8] https://www.buurtwijs.nl/content/samenlevingsopbouw-uit-de-mode 

[9] Zie daarvoor www.pedeng.nl/verheffing.

[10] https://www.ad.nl/opinie/verlicht-druk-jeugdzorg-en-investeer-in-preventie~ab71b2f6/

[11] https://www.nji.nl/nl/coronavirus/Gemeenten/Wat-kan-er-wel-in-coronatijd/Voorbeelden-van-activiteiten-voor-jongeren

[12] https://www.groene.nl/artikel/spot-maakt-plaats-voor-venijn

 

 

Aanhoudende Zorg

By Reageer

Ouders horen niet voor de klas maar in het bestuur

Er is geen enkele reden om de grondwettelijk geregelde vrijheid van onderwijs ter discussie te stellen. Wel zijn er alle reden om dat te doen met een ander onderdeel van artikel 23, nl. de ‘aanhoudende zorg van de Regering’. Want in die zorg heeft de regering wel erg opzichtig gefaald de afgelopen vier decennia. Dit is in 2016 al vastgesteld door de Commissie Dijsselbloem en sindsdien is het alleen maar erger geworden: een aantal grote financiële schandalen, afbrokkeling van de kwaliteit van het onderwijs, een afrekencultuur met prestatie-indicatoren, een hoge werkdruk, veel burn-out en een groeiend lerarentekort. Het is dus zeer de vraag of het onderwijs bij de overheid en de huidige schoolbesturen nog in goede handen is en of het niet veel beter is dat burgers het bestuur over de scholen hernemen. Dit artikel biedt een analyse en bevat enkele voorstellen die er op gericht zijn dat burgers, al dan niet met schoolgaande kinderen, verantwoordelijk zijn voor het bestuur van de school. 

 

1. Achterhoedegevecht

Het kabinet van de liberaal Cort van der Linden heeft de vrijheid van onderwijs slim geregeld. Het geven van onderwijs is vrij, behoudens toezicht. Anders gezegd, “je mag de kinderen bijbrengen wat je wilt, maar je mag het niet stiekem doen”. Het huidige maatschappelijk debat over de uitwassen van de onderwijsvrijheid laat zien dat dit arrangement wellicht niet feilloos is, maar wel heel aardig werkt. Want dit debat kan op zich al een corrigerende werking hebben, of aanleiding zijn tot nadere regelgeving. Dit illustreert de waarde van dit grondwettelijk vastgestelde arrangement. De discussie over de regeling van de vrijheid van onderwijs als zodanig is dan ook een achterhoedegevecht.

2. Hoezo aanhoudende zorg?

Het echte probleem van art. 23 zit ‘m in feit dat de Regering zijn hand volstrekt heeft overspeeld met zijn verantwoordelijkheid voor de aanhoudende zorg. Hij heeft die verantwoordelijkheid zelfs misbruikt door te stimuleren dat grote instellingen en schoolbesturen ontstaan, door scholen steeds meer als concurrerende bedrijven te zien en door ‘afstandelijk bestuur’ in de hand te werken. Aldus heeft de Regering bevorderd dat onderwijsbeleid een exclusieve aangelegenheid is van een kongsi van grote schoolbesturen, sectororganisaties, adviescolleges, agentschappen en organisatiebureaus die aan leraren voorschrijven wat ze moeten doen, maar hen in feite hun vak en hun beroepstrots afpakken. Er is een afrekencultuur gecreëerd waardoor de burn-out onder leraren groot en het onderwijs een onaantrekkelijke werkgever geworden is. Zie daarvoor een essay van Waslander en Hooge[1]. Zelfs de vakbonden hebben zich daarin mee laten zuigen, maar daar komen ze op terug dankzij de wilde acties van een Gideonsbende van moedige leraren.

3. De burger betaalt het gelag

Opvallend is dat in het bovengenoemd essay ouders helemaal niet voorkomen, laat staan burgers die om andere redenen dan ouderschap belang hebben bij goed onderwijs. Dus ook in de onderwijssociologie en de bestuurskunde is de burger kennelijk compleet buiten beeld geraakt, wat vanuit wetenschappelijk oogpunt laakbaar is. Echter, bij de totstandkoming van artikel 23 in 1917 was de bestuurlijke verantwoordelijkheid van burgers, al dan niet met schoolgaande kinderen, een gegeven; het aantal bijzondere scholen was veel groter dan het aantal openbare. Schoolbestuur zat ook veel dichter op de dagelijkse praktijk zodat sprake was van een grotere praktijksensitiviteit. Op de openbare scholen was de sturing ook veel nabijer: de gemeenten waren kleiner en de gemeenteraden hadden daardoor een grotere rechtstreekse betrokkenheid. Naar schatting waren in de 70er jaren van de vorige eeuw zeker 50.000 burgers bestuurlijk verantwoordelijk in zo’n 5000 stichtingen, verenigingen, en andere rechtspersonen zoals congregaties[2]. Het openbaar onderwijs viel onder ca. 850 gemeenten[3]. Die betrokkenheid is door de bestuurlijke schaalvergrotingen en gemeentelijke herindelingen tot ca. 10% gereduceerd, zowel kwantitatief als kwalitatief. Want de huidige besturen opereren afstandelijk en de Raden van Toezicht worden doorgaans bevolkt door klonen van zulke bestuurders. Het openbaar onderwijs is ondergebracht bij stichtingen waarop de gemeenteraad hooguit nog een indirecte invloed heeft (vgl. BOOR in Rotterdam). Daarmee is het openbaar onderwijs qua rechtsvorm bijzonder geworden. Nu zijn de Raden van Toezicht er mijns inziens voor om de samenleving om de scholen heen (waaronder vooral de ouders) het vertrouwen te geven dat de schoolbesturen met de publieke middelen de goede dingen doen. Die samenleving heeft echter geen enkel instrument om dat te kunnen controleren en zo nodig in te grijpen. Een beursgenoteerd bedrijf is dan nog democratischer; die heeft tenminste nog een jaarlijks aandeelhoudersvergadering. 

De ontwikkelingen in de governance van het onderwijs in de afgelopen decennia hebben geleid tot een ernstig democratisch tekort, maar ook tot uitholling van het vak van de leraar. Daar ligt volgens mij een oorzakelijk verband, in die zin dat de afgenomen bestuurlijke verantwoordelijkheid van burgers bij het onderwijs geleid heeft tot slechter beleid op het terrein van personeel, financiën en inhoud, zowel pedagogisch als onderwijskundig. Hebben burgers, in het bijzonder ouders, gevraagd om zo’n contraproductieve governance? Ze betalen echter wel het gelag, letterlijk en figuurlijk. Hoezo ‘Goed Bestuur’? 

4. Spanningen tussen ouders en leraren

Veel ouders en andere belanghebbende burgers is dus hun bestuurlijke verantwoordelijkheid afgenomen. Ouders is bovendien aangepraat dat ze zich kunnen gedragen als consumenten in plaats van burgers die een publieke voorziening moeten dragen. Geen wonder dat veel leraren zoveel problemen hebben met ouders die voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Ouderbetrokkenheid anno 2021 komt erop neer dat machteloze leraren en machteloze ouders het maar met elkaar moeten zien te rooien. Maar in feite heeft de governance in het onderwijs de ouders en de leraren tegen elkaar uitgespeeld. Het doet denken aan de tabakslobby toen die terrein verloor aan de CAN, de Club van Actieve Niet-Rokers. “Samen lossen we het wel op” werd hun slogan en die ligt ook ten grondslag aan de heersende opvattingen over  ouderbetrokkenheid.

5. Wat nu? Vijf voorstellen

Sommige dingen kunnen snel geregeld en voor andere geldt dat je niet over één nacht ijs moet gaan. Dit is een complexe aangelegenheid en wat ontstaan is kun je niet zomaar ten goede doen keren. Daarom is bezinning vooraf cruciaal. Dan is het ook ‘Dijsselbloem-proof’. Derhalve deze vijf voorstellen.

  1. Ouders krijgen een plek in de Onderwijsraad, net zoals dat enige jaren terug met leraren is gebeurd. Dat is een no-regret optie die snel kan worden geregeld.
  2. Ouders treden toe tot de Raden van Toezicht van de schoolbesturen en vormen daarin ook een gekwalificeerde meerderheid. Ook dat kan per direct want die Raden werken met coöptatie.
  3. Een onderzoek met als hypothese: “De crisis in het onderwijs, gekenmerkt door prestatiedruk, burn-out, een gapend lerarentekort, afnemende kwaliteit en toenemende achterstanden is een rechtstreeks gevolg van het feit dat burgers niet meer het bestuur vormen van de school”. Dit onderzoek gaat op ‘Popperiaanse’ wijze op zoek naar verificatie en falsificatie van deze stelling en ware aan te besteden via de tweede geldstroom van het Nationaal Regieorgaan Onderwijs (NRO).
  4. Een scenario-studie waarin de volgende vraag centraal staat: “Wat zou er gebeuren als alle bijzondere schoolbesturen verenigingen worden en al het openbaar onderwijs weer rechtstreeks onder de gemeente valt”? Je zou dit bij de Argumentenfabriek neer kunnen leggen of bij de NSOB.
  5. Experimenten met het ‘schoolcuratorium’. Dit houdt in dat bij een school van een groot schoolbestuur de ouderraad wordt vervangen door een orgaan dat gemandateerd bevoegd gezag is. In dat curatorium zitten ouders maar ook andere betrokken burgers kunnen deelnemen. Binnen afgesproken financiële kaders met het grote schoolbestuur vormt dit curatorium het bevoegd gezag over de school, en is dus verantwoordelijk voor het personele, het financiële en het inhoudelijke beleid. Dit proberen we uit in 12 experimenten in den lande. Zo doende blijven we binnen de aanbeveling van de Commissie Dijsselbloem dat je eerst op kleine schaal bepaalde ideeën uitprobeert en die pas bij gebleken succes breder implementeert.  

[1] https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2014/10/Zicht-op-Sturingsdynamiek_405-14-401-integratierapport-Waslander-Hooge-Theisens.pdf

[2] Een schatting op basis van Van Kemenade et al: Onderwijs,: Bestel en Beleid. Groningen, 1981

[3] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/52/sterkste-daling-aantal-gemeenten-sinds-2001

Neem contact op

Ype@pedeng.nl
06 55 10 76 37

 of gebruik het contactformulier

Open Google Maps Widget settings to configure the Google Maps API key. The map can't work without it. This is a Google's rule that all sites must follow.

Ype Akkerman

Wie ben ik

Met Pedagogisch Engagement wil ik bevorderen dat mensen die zich inzetten voor kinderen en jongeren meer waardering krijgen voor die inzet, meer gezamenlijk optrekken en als collectief een sterk pedagogisch vakmanschap aan de dag leggen. Kinderen … Lees verder